همه ساله هم در اواخر سال و هم در اوایل آن کلمه بودجه را بسیار می شنویم. چون حقوق و درآمد مان به آن بستگی دارد. به همبن جهت آشنایی با اینکه بودجه چیست می تواند مفید واقع شود.
بودجه واژهای است با ریشه فرانسوی. از نظر لغوی در قانون مالی ایران از کلمهی بوژت (Boujette) گرفته و سپس در زبان انگلیسی به نام Budjet اقتباس شده است و علت این امر آن است که رویه ی تنظیم بودجه و به تصویب رساندن آن در پارلمان ابتدا از کشور انگلستان شروع شده. واژه باجت یک واژه ی انگلیسی قدیم است و به کیف چرمی اطلاق می شده است که وجوه نقد را در آن نگهداری می کردند بدین جهت ابتدا کیف چرمی که محتوی صورت دخل و خرج دولت انگلیس بوده و وزیر دارایی انگلیس آن را با خود به پارلمان میبرده و صورتهای مخارج و درآمدهای مملکتی را از آن کیف خارج می کرده و برای نمایندگان پارلمان توضیح می داده که بعداً این واژه از خود کیف به محتویات آن تغییر معنی داد
. نکته ی جالب توجه این که در ایران و برخی کشورهای عرب پیرامون آن نیز برای نگهداری پول از جمله زر به کیسه هایی به کار می آمد که «بدره» خوانده می شد، مانند بدره زر بدین ترتیب آیا بودجه ی خزانه معادل بدره ی ایرانی نیست؟ ایرانیان پیش از اسلام بیش از هزار سال بر بخش گسترده ای از گیتی فرمانروایی می کردند، بخشی از جهان کم و بیش از شمال آفریقا تا مرز چین و از شبه قاره ی هند تا مرز یونان را در بر می گرفت بنابراین در آن دوران طولانی بسیاری از واژگان ایرانی در زمینه ای سیاسی و حکومتی به اقتصادی و بازرگانی، اداری و … در میان اقوام و ملت های گوناگون در قلمرو ایرانیان و سرزمین های دیگر رواج یافته و ریشه دار شده اند بنابراین واژه های بسیاری هستند که در سرزمینهای گوناگون بر زبانها و قلم ها حاری اند و کاربرد دارند بدون این که ریشه و خاستگاه آنها شناخته شده باشد.
قبل از انقلاب مشوطه چنین واژه ای در زبان فارسی به کار نمی رفته است و پس از آن چون قانون اساسی ایران از قوانین بلژیک و فرانسه ترجمه و اقتباس شده و این واژه نیز همواره از قوانین ملی فرانسه ترجمه و وارد قانون محاسبات عمومی ایران در زبان فارسی گشته است.
گروه تاریخ