“آژنگ نیوز”:توجه به گسترش و بهبود وضعیت جزیره کیش به اواخر دهه ۴۰ خورشیدی باز میگردد. در این زمان یعنی سال ۱۳۴۹ محمد فتحی گزارشی از این جزیره تهیه کرده که در پی می آید: ازبندر لنگه تا بندر بوشهر ساحل خلیج فارس در محاصره سلسله جبال سوخته و خشک می باشد . به گونه ای که هر قدر از ساحل دور میشویم و از وسط خلیج ساحل را نظاره میکنیم به نظر می آید که کوهها بساحل چسبیده و دیوار عظیمی نظیر دیوار تاریخی چین را تشکیل داده اند که بالای این دیوار آسمان شفاف و پائین آن دریای فیروزه گون است.
در مسیر ما به جزیره کیش ناوچه حامل هیأت تحقیقات مرزی به تور ماهیگیری که در دریا گسترده بودند گیر کرد ناخدای جوان ما منطقه تورهای ماهیگیری را دور زد قوطیهای سبک وزنی که تورها را در سطح دریا نگاهداشته بودند فرودگاه مرغان دریائی بودند که این پرندگان زیبا از شکار ماهی روی آن قوطیها نفسی تازه کرده و خود را برای شکار و پرواز مجدد آماده میساختند. در ساعت ۱۵ :۱۹ روز ۲۴ / ۳ / ۴۹ که هنوز آفتاب دامن زرین خود را از پهنه دریا فرا نکشیده بود وارد اسکله جزیره کیش شدیم. خسرو سیارگان با رنگ مهتابی خود در افق جزیره پای پا میکرد در بالای نخلها بشکل مدوری رنگ تابلوهای نئون را بخود گرفته سیمای حزن انگیزی داشت زیرا اسکله را صنعتگر دهر با صدف نقره مفروش کرده بود میلیونها ماهیهای زیبا در آن وول میخوردند.
جزیره کیش ساحل آرام و زیبائی داشت بفاصله چند کیلومتری اسکله کاخهای بزرگ با چراغهای نور افشان خود بزیبائی و عظمت جزیره افزوده بودند مظاهر تمدن و موقعیت طبیعی جزیره دست بهم داده این جزیره را بصورت عروس جزایر خلیج فارس ظاهر ساخته بود از صد متری ساحل کف دریا دیده میشد مثل این بود که دست طبیعت با الواحی از صدف کف دریا را مفروش کرده است.
متنفذ این جزیره مرد مهماندوست مهربانی بنام شیخ عبدالله آل علی بود از کودکی دبستانی که به لهجه محلی صحبت میکرد از وضع فرهنگ جزیره سئوال نمودیم با خوشروئی جواب داد که دبستان شش کلاسه دارند و او دانش آموز کلاس چهارم است.
در جزیره کیش کوه وجود ندارد ولی جزیره از وجود انواع درختان گرمسیری و آب شیرین بهره مند است مثل این است که خداوند این جزیره را برای سکونت شاهزادگان یا اقامت فرشتگان دریائی خلق کرده است گمرک جزیره ایوانی مشرف به دریا داشت که شبی را روی این ایوان به روز آوردیم با توجهات دولت این جزیره از جزایر زیبای توریستی جهان میتواند شد.
ساختمان سابق گمرک با پیشرفت جزیره متناسب نبود علیهذا حسب الامر آقای آزموده سرپرست وقت کل گمرک ایجاد ساختمان مجلل با خانه های سازمانی در دست اقدام .است جزیره کیش بازار زیبای قدیمی دارد مردم این جزیره پیراهن سفید عربی به تن کرده و عرق چین دست بافت زیبائی به سر میگذارند خوش مشرب و مهمان دوست هستند.
در کتاب سمینار خلیج فارس در گفتار محققانه حسنعلی رزم آرا در باره جزیره کیش چنین آمده است نام باستانی جزیره کیش (کیان) بوده دارای سوابق تاریخی وگذشته پر افتخاری است این جزیره که جغرافیدانان اسلامی آنرا قیس گفته اند مرکز ارتباطات بازرگانی بین هندوستان ایران و بین – النهرین و بزرگترین مرکز بازرگانی خلیج فارس بوده است آثار خرابه های شهر باستانی کیش در شمال این جزیره بچشم میخورد درهنگام اردوکشی اسکندر مقدونی جزیره کیش اهمیت زیادی داشته است.
در این جزیره چند لوله توپ زنگ زده قدیمی وجود دارد که بنا بروایت از آثار لشکر کشی نادر افشار به مسقط است.جزیره کیش دارای لنگرگاه مناسب چاههای آب شیرین است.
مساحت آن در حدود ۸۵ کیلومتر مربع و بشکل بیضی بدرازای ١۵و به پهنای ۷ کیلومتر است و در سمت جنوب خاوری آن جزیره فارور بمساحت ۴٨ کیلومتر و در شمال آن بندر گرزه در ساحل ایران بین بندر چارک و چیرویه بمسافت ۱۷ کیلومتر و در شمال باختر آن جزیره هند و را بی بمسافت ۲۸ کیلومتر واقع است فاصله جزیره کیش تا بندر لنگه ۶۵ میل دریائی .است زمین جزیره کیش نسبتاً مسطح است و در بلندترین محل آن به ارتفاع ۳۷ متر فانوس دریائی نصب کرده اند. زمین جزیره در قسمت کرانه آهکی صدفی است ولی در درون جزیره زمین آن رسی مخلوط با شن و برای همه گونه زراعت مستعد است.
چون کیش کوهستانی نیست علیهذا در آن هیچگونه رودخانه یا بریدگی و چشمه دیده نمیشود جز در بعضی نقاط ساحل که بریدگی جزئی وجود دارد در تمام کرانه های جزیره قایقها میتوانند به ساحل نزدیک شوند. در این جزیره :درختان خرما ،لور، کنار کهور کرت زیاد است آب و هوای جزیره گرم و مرطوب است و در تابستان درجه حرارت تا ۴۵ درجه سانتی گراد میرسد ولی در قسمت شمال جزیره بعلت وفور اشجار هوا بهتر است و گرما قابل تحمل آب چاههای این جزیره شیرین و گوارا است قایقها آب شیرین و آشامیدنی را از این جزیره میبرند عمق چاهها از ه تا ده متر است.
مردم کیش تعداد قابل توجهی ،گاو گوسفند، الاغ مرغ وخروس و گاهی شاهین و کبوتر و مرغابی دارند شاهین) را برای شکار پرندگان تربیت کرده به شیخ نشینها صادر میکنند. جمعیت این جزیره در سابق زیاد بوده ولی طبق سرشماری آبان ١٣۴۵ نفر نوشته اند با توجه به فعالیت ساختمانی در این جزیره میتوان جمعیت فعلی را به سه هزار نفر تخمین زد قطعاً در سرشماری های آینده تغییر محسوس پیدا خواهد کرد.
آبادی های جزیره عبارتند
١ – قصبه ماشه ۲- سجم . ٣ده. ۴ – سفین. ۵ -باغ
آثار باستانی آن بین آبادی سجم و سفین قرار گرفته است. در حدود ده باب مسجد در جزیره وجود دارد که از همه معظم تر مسجد جامع قصبه ماشه است اهالی کیش از درآمد فروش ماهی مروارید صدف مرغ شکاری ماکیان خرما و صدور تره بار و صیفی زندگی میکنند و در حدود ۴۷۰۰ نخل دارند سابقاً تنباکو نیز در آن جزیره کاشته میشد میوه درخت کرت را غواصان خشک کرده در هنگام فرو رفتن به آب بتن میمانند تا آب شور دریا بدنشان را زخم نکند.
نویسنده از صافی آب به هوس افتاده که آبتنی کند ولی بسردرد مبتلا شد، سپس معلوم شد این سردرد از بیماریهای بومی کیش است پس از دور شدن از کیش بهبودی حاصل شد. اخیراً به همت دولت در این جزیره سرمایه گذاری شده هتلها و قصوری به پا داشته اند. امید آن میرود در فصل زمستان برای جلب سیاحان شهر زیبائی بشود و شرکتی هم جهت پرورش صدف بطریق ژاپونیها پرورش یافته است. فعلا در داخل جزیره ادارات دولتی گمرک و ژاندارمری وجود دارد و در آینده امید آن میرود که تمام ادارات و بانکها شعبه داشته باشند و هواپیماها و کشتیهای توریستی باین جزیره زیبا رو بیاورند.
مردم کیش در حدود ۱۵ فروند موتور لنج و مقدار زیادی قایق ماهیگیری دارند مذهب اهالی اسلام است بیشتر مردم آن دیار به کسب مشغول بوده و در بازار کیش کالای لوکس بوفور خرید و فروش میشود. بواسطه سرمایه گذاری جدید ایاب و ذهاب کارکنان شرکتهای ساختمانی وضع ارزاق بسیار خوب است.
سابقاً دفتر گمرکی داشته که تابع گمرک شهرستان لنگه بوده و با یک کارمند و یک نفر خدمتگزار جزء اداره میشد ولی در سازمان جدید گمرک دفتر گمرکی کیش اداره مستقل شده است که بتواند جوابده یک شهر مدرن باشد مردم عموماً بزبان فارسی و برخی هم بزبان عربی محلی سخن میگویند امنیت در این جزیره بی نظیر است و شبها مردم نیازی به بستن در ندارند از جهت مقررات مبادلات مرزی جزو منطقه درجه یک است و از معافیتهای مقرر برخوردارند باشد که روزی فرا رسد که این جزیره به مقام باستانی خود رسیده و ستاره درخشان خلیج فارس گردد.
گزارش از محمد فتحی.
زمان نگارش سال۱۳۴۹ خورشیدی
گروه گزارش