“آژنگ نیوز”:نشست «سنت‌های روزنامه‌نگاری پیش از پیروزی انقلاب اسلامی» روز دوشنبه پانزدهم بهمن‌ماه، برگزار شد.
در این نشست که از ساعت ۱۰صبح در سالن استاد حائری کتابخانه مجلس آغاز شد، بهروز بهزادی، مدیر مسئول روزنامه اعتماد و سعید ارکان زاده یزدی، روزنامه‌نگار، حضور داشتند. استاد محمد بلوری، روزنامه‌نگار پیشکسوت نیز به دلیل کسالت، نتوانست در این نشست حضور پیدا کند. دبیری نشست را محمد رحمانی بر عهده داشت.
در ابتدای نشست، بهروز بهزادی، مدیر مسئول روزنامه اعتماد، با تأکید بر اینکه به عنوان یک شاگرد روزنامه‌نگاری در این نشست حاضر شده است، روزنامه‌نگاری را بسیار بزرگ و مهم دانست. او با اشاره به اینکه یک کشور زمانی می‌تواند پیشرفت کند که روزنامه‌های خوب، گویا و بدون سانسور داشته باشد، بیان کرد که متاسفانه این مهم در طول ۵۷ سال عمرش محقق نشده است. وی فرهنگ حاکم بر جامعه را عامل اصلی سانسور دانسته و از «خودسانسوری» به عنوان خطرناک‌ترین نوع سانسور یاد کرد. او همچنین گفت که به همکاران خود در تحریریه توصیه می‌کند که بنویسند و نگران سانسور نباشند، چرا که مسئولیت آن بر عهده او خواهد بود.
بهزادی در ادامه، با بیان خاطراتی از دوران فعالیت خود در روزنامه‌های اطلاعات و کیهان، به رقابت شدید بین این دو روزنامه در دهه 40 اشاره کرده و توضیح داده که در آن دوران، به دلیل محدودیت‌های سیاسی، روزنامه‌ها به چاپ اخبار حوادث، توجه ویژه‌ای نشان می‌دادند و صفحات حوادث از جذاب‌ترین بخش‌های روزنامه‌ها برای مخاطبان بوده است. او همچنین خاطره‌ای از یک حادثه سقوط اتوبوس در جاده هراز نقل کرده و چگونگی تلاشش برای انتشار عکس‌ها و مشخصات قربانیان در روزنامه را بازگو کرده. او همچنین به موضوع سانسور اشاره کرده و اینکه چگونه نام شرکت‌های اتوبوسرانی به دلیل داشتن آگهی در روزنامه، سانسور می‌شدند.
سانسور در روزنامه‌نگاری
بهروز بهزادی با اشاره به سانسور اقتصادی به عنوان نوعی خطرناک‌تر از سانسور سیاسی، به نقش آگهی‌های تجاری در محدود کردن آزادی عمل روزنامه‌نگاران اشاره کرد. او همچنین بیان کرد که تعریف و تمجید بی‌دلیل از کسی یا تهمت زدن به کسی هم نوعی از سانسور است. وی همچنین اشاره کرد که روزنامه‌نگاران سرویس اقتصادی به دلیل ارتباطات خود با وزارتخانه‌های مختلف، از نوعی سانسور خاص برخوردار بودند.
در ادامه جلسه، شرکت‌کنندگان به قانون مطبوعات نیز اشاره کرده و انتقاداتی را نسبت به آن مطرح کردند. به اعتقاد برخی، این قانون به گونه‌ای طراحی شده که به افراد تحصیل‌کرده و روزنامه‌نگاران واقعی اجازه فعالیت نمی‌دهد و بیشتر به نمایندگان مجلس و وزرای سابق مجوز فعالیت داده می‌شود.
نگاهی به تاریخ شفاهی روزنامه‌نگاری
در ادامه بحث، در مورد خاطرات شفاهی روزنامه‌نگاران و میزان اعتبار آن ها صحبت شد. برخی از حاضران به این نکته اشاره کردند که روزنامه‌ها نسخه اول تاریخ هستند، اما گاهی اوقات به دلیل رقابت‌های شدید یا سانسور، اطلاعات نادرست یا تخیلی در روزنامه‌ها منتشر می‌شده است. همچنین، به ماجرای تخیل‌نویسی در بخش حوادث روزنامه‌ها و انتشار عکس دایی یک روزنامه‌نگار به جای عکس یک مقتول اشاره شد.
در ادامه، محمد رحمانی، دبیر این نشست، به بررسی و نقد کتاب «خاطرات شش دهه روزنامه‌نگاری محمد بلوری» که به اهتمام سعید ارکان زاده جمع‌آوری شده است، پرداخت. با وجود عدم امکان حضور محمد بلوری، آقای ارکان زاده، به خاطرات استاد بلوری از این کتاب اشاره کرده و به نقدهای دبیر نشست در مورد این کتاب نیز پاسخ داد.
رحمانی با بیان اینکه سعید ارکان زاده، در جمع‌آوری این کتاب، کار پژوهشی نکرده، گفت: این کتاب قلم زیبایی دارد و برای خواننده جذاب است اما مستند نیست و در نقل خاطرات اشتباهاتی رخ داده است. همچنین به این موضوع اشاره شد که در ذات مطبوعات، انواع اتفاقات از جمله حرف نادرست، اشتباه، سانسور و تحریف ممکن است اتفاق بیافتد.
ویژگی‌های روزنامه‌نگاری پیش از انقلاب
دومین سخنران این نشست، سعید ارکان زاده، پس از پاسخگویی به نقد دبیر نشست در مورد کتاب یاد شده، با اشاره به اینکه روزنامه‌نگاری حرفه‌ای از دهه 30 شمسی در ایران شکل گرفت، به شاخصه‌های روزنامه‌نگاری پیش از انقلاب پرداخت.
عینی‌گرایی: وی عینی‌گرایی را یکی از ویژگی‌های اصلی روزنامه‌نگاری در آن دوران دانست و افزود که گزارش‌ها بدون ایدئولوژی و با جزئیات دقیق نوشته می‌شدند.
رقابت: به رقابت شدید بین روزنامه‌ها، مجلات و خبرنگاران در آن دوران اشاره کرد و گفت که این رقابت باعث تلاش بیشتر برای جذب مخاطب می‌شد.
اهمیت مخاطب: ارکان‌زاده با تاکید بر اینکه روزنامه‌نگاران برای مخاطب ارزش قائل بودند، گفت که روزنامه‌ها تلاش می‌کردند تا نیازها و سلیقه‌های مخاطبان را برآورده کنند.
کارآموزی: به نظام کارآموزی استاد شاگردی منسجم و دقیق در آن دوران اشاره کرد که در آن، کارآموزان باید مراحل مختلفی را طی می‌کردند تا به سطح روزنامه‌نگاری حرفه‌ای برسند.
بحث در مورد روزنامه‌های دولتی: به این نکته اشاره شد که بیشتر روزنامه‌ها در آن زمان خصوصی بودند و تعداد روزنامه‌های دولتی بسیار کم بود.
مقایسه با روزنامه‌نگاری معاصر
ارکان زاده با مقایسه روزنامه‌نگاری پیش از انقلاب با روزنامه‌نگاری معاصر، گفت که روزنامه‌های فعلی بیشتر به دنبال تربیت و ارشاد مخاطب هستند، در حالی که روزنامه‌های پیش از انقلاب به سلیقه مخاطب احترام می‌گذاشتند. او همچنین گفت که در روزنامه‌های معاصر کمتر به تولید محتوا پرداخته می‌شود و یکی از دلایل آن، محدود شدن دسترسی‌ها به اطلاعات است.
جایگاه روزنامه‌نگار و رسانه در دوره پهلوی
ارکان زاده با اشاره به کتاب خاطرات محمد بلوری، به جایگاه روزنامه‌نگاران و رسانه‌ها در پیش از انقلاب اشاره کرد و گفت که به دلیل استقبال زیاد مردم از روزنامه، روزنامه‌نگاران از قدرت و نفوذ بالایی برخوردار بودند و حتی وزرا و مقامات دولتی نیز به آنها احترام می‌گذاشتند. وی با ذکر خاطره‌ای، به تلاش استاد بلوری برای افشای اسامی زندانیانی که قرار بود مورد عفو قرار بگیرند اشاره کرد و گفت که روزنامه اطلاعات با چاپ این خبر، موجب ناراحتی شاه شد.
در پایان، سخنرانان و حاضران در نشست با بیان اینکه امیدوارند شرایطی فراهم شود تا روزنامه‌نگاران بتوانند به اسناد و اطلاعات مختلف دسترسی داشته باشند و به کار پژوهشی بپردازند، از برگزاری این نشست تشکر کردند.
گروه گزارش