“آژنگ نیوز”:مرور معنای تاریخ با دکتر محمد تقی امامی خویی ما را با اهمیت و جایگاه ویژه این دانش در علوم انسانی آشنا میکند.
دکتر امامی از اساتید برجسته تاریخ از اساتید پیشکسوت دانشگاه شهید بهشتی و دانشگاه تهران است. او تحصیلات خود را در سطوح عالی در کشور ترکیه انجام داده است. از این رو آشنایی بنیادین با تاریخ منطقه خاورمیانه از دوره عثمانی دارد. وی همچنین در حوزه تاریخ مغول تحقیقات متعددی انجام داده است.
نگارنده در دهه شصت خورشیدی در دانشگاه شهید بهشتی در کلاسهای درس وی بسیار آموخته ام .او در این دوران درس حوزه تاریخ چین و ژاپن را تدریس میکرد.
امامی خویی بر اهمیت تاریخ تاکید داشته و آن را مادر علوم میداند.به همین جهت تاکید دارد که باید تاریخ بیشتر و بهتر شناخته شود تا تاثیر گذاری این دانش بشتر شود.تاکید دکتر امامی بر علم بودن تاریخ بدین جهت است که در دنیای جدید با رویکرد تازه از تاریخ میتوان از این آگاهی استفاده بهینه کرد. او معتقد است در اوپا هم وقتی در قرون متاخر تاریخ به عنوان علم پذیرفته شد دانش اروپایی رشد چشمگیر داشت.
با توجه به حوزه تخصصی امامی که تاریخ عثمانی است وی می گوید:حکومت عثمانی بسیار مهم است زیرا یکی از طولانی ترین حکومتها در جهان است.به همین جهت نیز دارای یک آرشیو غنی تاریخی است. امامی اشاره میکند که در آرشیو استانبول ۷۰۰ سال اسناد تاریخی نگهداری میشود.
او می افزاید به دلیل همزیستی طولانی مدت ایران و عثمانی فرهنگهای دو کشور شباهتهای زیادی با یکدیگر دارد.از غذاها ونامها تا حتی انجام اصلاحات سیاسی مانند مشروطیت شباهتهای زیادی بین دو فرهنگ وجود دارد. به عنوان یک نونه دیگر؛عدالتخانه از فرهنگ عثمانی به ایران منتقل شده است.وی تاکید میکند حتی برای مطالعه تاریخ بسیاری از کشورهای امروزه از سوریه عراق تا اروپا و افریقا به دلیل آنکه این کشورها در تحت حکومت عثمانی بوده اند ؛باید تاریخ عثمانی را مطالعه کرد. وی در برخی موارد نیز نظریات خاص خود را دارد. از جمله در مورد مسایل ارامنه و ترکیه معتقد است که عثمانی و روسیه با هم تقابل داشته اند و در مقطعی از تاریخ روسیه از ارامنه در جهت اهداف خاص خود بهره گرفته است. او ضمن محکومیت برخوردهای قومی تاکید دارد که باید به این موضوع فراتر از اختلاف ارامنه و عثمانی نگاه کرد و آن را در چهارچوب اختلافات روسیه و عثمانی دید.
او نگاهی دیگر نیز به تاریخ مغول در ایران دارد. امامی میگوید:همواره بر هجوم مغول به ایران پرداخته می شود. در حالی که با حضور مغول در ایران، مرزهای ایران به سوی کشورهای دیگر هم گشوده شد. در دوره مغول ایرانیان به چین و ژاپن رفتند. همچنین تحولات اقتصادی و گسترش بازرگانی ایران در این دوره قابل توجه است.
وی در این دوره تاریخی به ریشه های شباهتهای فرهنگی ایران و ترکیه اشاره کرده و میگوید در این مقطع بخشهایی از ایران و عثمانی تحت حکومت مشترک اداره می شدند. از جمله در دوره سلجوقیان و تیموریان.
دکترامامی خویی در سال ۱۳۱۸ در خوی، خیابان تبریز و دربند( بن‌بست) امامی به دنیا آمده‌است. پدربزرگ او آقاضیا و پدرش علی نام داشت و کارمند ثبت احوال بود. پدربزرگ او که برادر حاج میرزا یحیی امام جمعه بود را در سال‌های انقلاب مشروطیت مجاهدان گویا به اشتباه به قتل می‌رسانند.
امامی بعد از اخذ دیپلم، سال ۱۳۳۸ در خوی و در بانک کشاورزی استخدام شد.اوبا استاد شهریار هم در بانک کشاورزی همکار و هم در محل زندگیش همسایه بود.
فوق لیسانس خود را در دانشگاه تهران گذراند و به علت علاقه بیشتر، در درس‌های گروه علوم اجتماعی شرکت میکرد و از ۳۲ واحد درسی فقط ۸-۷ واحد را در گروه تاریخ خواند. پایان‌نامه فوق‌لیسانس را هم با دکتر غلامحسین صدیقی در «زمینه اتحادیه‌های تعاونی کشاورزی» به پایان برد. قبل از اتمام تحصیلات و اخذ مدرک، برای ثبت‌نام در دوره دکترا به ترکیه و دانشگاه آنکارا رفت. تحصیل وی تا سال ۵۰ برای دریافت دکترا ادامه داشت. موضوع پایان‌نامه دکترای وی، «سازمان اداری مغولان» با راهنمایی استاد فاروق سومر بود و سال ۵۰ بلافاصله بعد از اتمام تحصیلات دکترا، به‌صورت حق‌التدریس و پاره‌وقت در دانشگاه شهید بهشتی مشغول تدریس شد.در سال ۱۳۵۴ درس «تاریخ عثمانی» را در دانشگاه تهران آغاز کرد، همکاری وی با دانشگاه‌ها ادامه داشت و بعد از پیروزی انقلاب اسلامی تعداد این دانشگاه‌ها افزایش یافت و وی علاوه بر دانشگاه شهید بهشتی، در دانشگاه تهران، الزهرا و تربیت مدرس به تدریس تاریخ پرداخت. امامی خویی سال ۱۳۵۹ با سمت مدیرکل آموزش از بانک کشاورزی بازنشسته شد و با دانشگاه آزاد اسلامی واحد شهرری که تا سال ۷۴ همکاری پاره‌وقت داشت، به‌صورت تمام وقت به تدریس پرداخت
دکتر امامی هم اینک نیز به صورت پاره وقت در دانشگاههای شهید بهشتی و تهران مشغول تدریس بوده و به عنوان استاد راهنما و مشاور پایان‌نامه‌های دانشجویان دوره‌های کارشناسی ارشد و دکترا را هدایت میکند.
گروه گزارش