“آژنگ نیوز”: قطار تونل مانش، تحولی در روابط فرانسه و انگلیس بود.از این رو تاریخچه تونل مانش و حرکت اولین قطارهای مسافربری بین لندن و پاریس در مورد رابطه بریتانیا با همسایگانش نکات بسیاری را روشن میکند.در ساعت ۸:۲۳ صبح روز ۱۴ نوامبر ۱۹۹۴، جمعیت هنگامی که اولین قطار یورو استار حامل مسافران کرایه‌ای در زیر کانال انگلیسی، ایستگاه واترلو لندن را ترک می‌کرد، این اقدام را باکف زدن تشویق کردند. هنگام ورود قطار به تونل در فولکستون، پایان سفر آن نیز با تشویق سرنشینان همراه بود، هنگامی که ۱۸ دقیقه بعد در نزدیکی کاله قطارظاهر شد و هنگامی که قطار دو دقیقه زودتر از موعد مقرر در ساعت ۱۱:۲۱ صبح به پاریس رسید با تشویق های خود به خودی مردم و مسافرین همراه بود.
مسافران بعداً «فضای مهمانی» در هر کوپه را به صورت جداگانه توصیف کردند،مثلا روزنامه‌های آن روزازنظرقهوه «کمبود وحشتناک» در بوفه را گزارش کردند.نکته دیگر آنکه بسیاری از کسانی که در اولین سفر یوروستار سفر کرده بودند بلیط های خود را از سال ها قبل رزرو کرده بودند، و البته در میان آنها کسانی بودند که تولدها و سالگردها را جشن می گرفتند،از جمله یک کارگر سابق راه آهن کانادایی ۹۰ ساله که برای سفر با اولین قطار از اقیانوس اطلس عبور کرده بود. جفری آرچر، مجری تلویزیون جرمی بیدل و دو نوه مهندس ویلیام لو، که طرح تونل را در دهه ۱۸۶۰ پیشنهاد داده بود،در میان مهمانان حضور داشتند.
نمای کلی تونل مانش
این قطار از طولانی‌ترین تونل زیردریایی زمین عبور می‌کرد که در آن سال توسط انجمن مهندسین عمران آمریکا به عنوان یکی از عجایب هفتگانه دنیای مدرن انتخاب شد. با این حال، اشاره به اهمیت تاریخی این سفر صرفاً در دستاوردهای تکنولوژیکی ریشه نداشت: آنها همچنین به نماد سیاسی ایجاد ارتباط بین بریتانیا و بقیه اروپا اشاره کردند. بر اساس یک عنوان در روزنامه گاردین در اوایل همان سال، بریتانیا «دیگر جزیره نبود». این پایان به جزیره‌نشینی در برخی بخش‌ها مورد استقبال قرار گرفت، زیرا تبلیغات یورو استار امکانمسافرت با قطار برای لذت بردن از شام یا یک سفر خرید در پاریس را نوید میداد. در جاهای دیگر، عناوین روزنامه ها ترس های اساسی از تروریسم را آشکار کردند، روزنامه گاردین فاش کرد که «مسافران از حمله تروریستی کانال می ترسند». یک نظرسنجی در نوامبر ۱۹۹۳ نشان داد که «۷۵ درصد از بریتانیایی‌ها از تونل مانش استفاده نمی‌کنند» و سال بعد، تایمز کل این سرمایه‌گذاری را به‌عنوان «دچار ترس» توصیف کرد. چنین تفاسیر متفاوتی از معنای تونل برای بریتانیا منعکس کننده سابقه طولانی پیشنهادها، ردها و شروع های نادرست است. همانطور که جان نوه لو در سال ۱۹۹۴ بیان کرد، قطار فوق العاده بود – اما با بیش از ۱۰۰ سال تاخیرساخته شده بود.
حفاری در زمان جنگ
اولین طرح برای تونل زیر کانال توسط مهندس معدن فرانسوی آلبرت ماتیو فاویر به ناپلئون بناپارت در سال ۱۸۰۲ در خلال توقف در جنگ های انقلابی پیشنهاد شد. تونل متیو با لامپ های نفتی روشن می شد و به اندازه کافی برای اسب و کالسکه پهن می شد. ناپلئون از این ایده خوشش آمد و آن را با چارلز جیمز فاکس لیبرال بریتانیایی در میان گذاشت، در حالی که دومی در جریان صلح آمیان از پاریس دیدن کرد. هر دو توافق کردند که این نشان‌دهنده «کار بزرگی است که می‌توانیم با هم انجام دهیم» – اما طرح متیو با شروع مجدد جنگ در سال بعد، با عجله کنار گذاشته شد. با این وجود، خود پیشنهاد آن لحظه مهمی را به عنوان اولین طرح از بیش از ۱۰۰ طرح برای یک پیوند ثابت که در قرن های آینده دنبال می شود، نشان می دهد.
ساخت تونل‌ها در زیر رودخانه تیمز در سال ۱۸۴۳ و از طریق کوه‌های آلپ در مونت سنیس در سال ۱۸۷۱، پتانسیل فناوری تونل‌زنی را برای حفاری سریع در میان انواع مختلف سنگ و همچنین در زیر آب نشان داد. در همین حال، یک سری از پژوهشهایی که توسط مهندس فرانسوی Aimé Thomé de Gamond در سال ۱۸۵۵ انجام شد، نشان داد که همان نوع گچ، بستر دریا را در سراسر تنگه دوور تشکیل می‌دهد. طرح های تونل خود دگاموند با شروع جنگ فرانسه و پروس در سال ۱۸۷۰ به حاشیه رفت، اما پس از تثبیت روابط فرانسه و بریتانیا، دو دولت بر سر پروتکلی برای یک تونل به توافق رسیدند و به شرکت های خصوصی اجازه شروع حفاری دادند. کار به طور جداگانه در هر دو سواحل در سال ۱۸۸۰ با دو شرکت حفاری در بریتانیا و یک شرکت در فرانسه آغاز شد. در سال ۱۸۸۱ سر ادوارد واتکین، مدیر راه‌آهن جنوب شرقی، که حفاری موفق‌تر بریتانیا را رهبری می‌کرد، اعلام کرد که اگر کار با سرعت فعلی ادامه یابد، تونل آزمایشی ظرف پنج سال تکمیل خواهد شد.
در فرانسه این خبر با شور و شوق مواجه شد، اما واکنش در بریتانیا متفاوت بود. در حالی که سیاستمدارانی از جمله نخست وزیر ویلیام گلادستون، رهبران نظامی مانند سر جان آدی از هیئت مهمات و سازندگان از جمله ودگوود به نفع منافع اقتصادی و سیاسی که یک تونل به همراه خواهد داشت استدلال می کردند، دیگران، به ویژه ژنرال آجودان سر گارنت وولسلی، با آن به این دلیل که خطر تهاجم را افزایش میداد، مخالفت کردند.
برای آگاهی از این طرح، واتکین تورهای تونل را برای افراد برجسته ارایه کرد. گلادستون، شاهزاده ولز و اسقف اعظم کانتربری اعلام میزبانی کرد. بازدیدکنندگان قبل از شرکت در ضیافت های جشن در اتاق غذاخوری که با پرچم های سه رنگ و اتحادیه تزیین شده بود، لباس هایی پوشیدند تا به داخل چاه در دوور بروند، جایی که دستگاه خسته کننده را مشاهده کردند .
اما، در سال ۱۸۸۲، بازرسان هیئت بازرگانی از محل حفاری در کنت بازدید کردند و دستور توقف فوری کارها را دادند زیرا آنها تشخیص داده بودند که چاه تونل بیش از حد مجاز گسترش یافته است. سال بعد، یک کمیسیون پارلمانی که برای بحث در مورد سوال تونل ایجاد شد، این دیدگاه را بیان کرد که هیچ حفاری دیگری نباید مجاز باشد، و لایحه تونل در ژوئیه ۱۸۸۳ از پارلمان خارج شد، عمدتاً به دلیل ترس از اینکه ممکن است که این تونل تهاجم را تسهیل کند.
در سال ۱۹۱۹، دیوید لوید جورج، نخست وزیر بریتانیا، در جریان بحث و گفتگو در کنفرانس صلح ورسای، تونلی را پیشنهاد کرد و در دهه ۱۹۲۰ توسط جامعه ملل مورد بحث قرار گرفت. مهندسان از سراسر جهان انواع مختلفی از طرح ها را پیشنهاد کردند. مهندس آمریکایی آلن سی راش پلی را پیشنهاد کرد که قرار بود از مواد جنگی ذوب شده به عنوان “فانوس دریایی صلح” ساخته شود. در فرانسه، صلح پایدار متکی بر حفظ اتحاد فرانسه و بریتانیا در زمان جنگ بود. در سال ۱۹۱۹، زمانی که چشم انداز تونل به عنوان یک سوال در امتحان نهایی برای دانش آموزان فرانسوی که دارای مدرک درجه ممتاز بودند مطرح شد، یکی از داوطلبان نوشت که یک تونل ممکن است به معنای پایان تعرفه ها و بررسی ها بین بریتانیا و فرانسه باشد، در حالی که فرد دیگری نوشته بود:با شناخت بهتر ،همدیگر را بیشتر دوست خواهیم داشت. هنگامی که جنگ دوباره در سال ۱۹۳۹ شروع شد، شایعاتی مطرح شد در مورد اینکه ارتش آلمان از شفت در کاله که در دهه ۱۸۸۰ متروکه شده بود برای تونل زدن در زیر کانال و حمله به بریتانیا استفاده می کند. در پاسخ، RAF مأموریت های شناسایی را در جستجوی نشانه هایی از حفاری یا تخلیه خاک در آب انجام داد و در سال ۱۹۴۱، گروهی از مهندسان سلطنتی تجهیزات شنود را به شفت متروک دهه ۱۸۸۰ در دوور بردند. در آنجا، آنها سعی کردند صداهای حفاری را تشخیص دهند، اما نه آنها و نه RAF چیزی غیرعادی پیدا نکردند.
کابوس انگلستان درمورد تونل: گالیور بریتانیای کبیر در خواب توسط کوتوله‌های فرانسوی مغلوب و اسیرمیشود.
پس از جنگ، طرح‌ها برای یک تونل دوباره آغاز شد و در این مرحله این اتصال در شرایط بین‌المللی پیش‌بینی شد و برای تطبیق با رشد صنعت خودرو برنامه‌ریزی شد – یک پیشنهاد برای پل بزرگراهی شش خطه از طریق کانال مانش بود. انگیزه ها با ورود بریتانیا به بازار مشترک در سال ۱۹۷۳ افزایش یافت، اما پس از پیروزی در انتخابات در سال ۱۹۷۴، دولت هارولد ویلسون این طرح را به دلیل افزایش هزینه ها در ژانویه ۱۹۷۵ لغو کرد. زمانی که مارگارت تاچر در سال ۱۹۷۹ نخست وزیر شد، بحث ها تجدید شد. ترجیح تاچر تونل جاده ای برای رانندگان بود، اما معاهده کانتربری که در فوریه ۱۹۸۶ امضا شد، راه را برای ساخت تونل ریلی توسط شرکت های خصوصی هموار کرد که مسافران را بین لندن، پاریس و بروکسل و خودروها را بین دوور و دوور حمل می کرد.
زمانی که اولین مسافران در نوامبر ۱۹۹۴ سفر کردند، مفسران از قبل ابراز امیدواری می کردند که این تونل پایان جزیره نشینی بریتانیا باشد. به قول یک تبلیغ یوروتونل در سال ۱۹۹۳: «دیگر جزیره ای وجود ندارد.»حرکت اولین قطارها با ورود سفرهای هوایی ارزان قیمت و ایده «وقفه شهری» مصادف شد. پیشنهاد شد که قطارهای شبانه باید از اسکاتلند، ولز و شمال انگلیس به مقصدهای سراسر اروپا حرکت کنند، همچنین برای سفرهای کوتاه بین کنت و پاس دو کاله که امکان رفت و آمد بین بریتانیا و فرانسه برای کار را فراهم می کند.
هیچ یک از این امیدها محقق نشد، زیرا نیاز به جبران هزینه های بالای ساخت به این معنی بود که قطارهای شبانه مسافت طولانی قادر به رقابت با پروازهای ارزان قیمت نیستند. تنها در سال ۲۰۱۳ بود که تعداد مسافران در نهایت به رقم هدف ده میلیون نفر در سال رسید. با رسیدن به سی امین سالگرد اولین مسافرانی که بین لندن و پاریس در یورواستار سفر کردند، تجربه اخیراً دوباره تغییر کرده است. قوانین جدید برگزیت به معنای زمان انتظار طولانی تر برای بررسی گذرنامه است، در حالی که برخی از مسیرها قطع شده اند. قطارها دیگر در کاله یا اشفورد توقف نمی کنند. این تونل انتظارات سال ۱۹۹۴ را برآورده نکرد، با این حال نظرات قوی که در طول تاریخ خود برانگیخته است به ما یادآوری می کند که حتی این تلاش های ناموفق در نهایت بریتانیا و فرانسه را به هم نزدیکتر کرد.
آلیسون کارول ،نویسنده مطلب ،محقق تاریخ اروپا در برونل، دانشگاه لندن و نویسنده کتاب بازگشت آلزاس به فرانسه، 1918-1939 (انتشارات دانشگاه آکسفورد، 2018) است.
گروه تاریخ