“آژنگ نیوز”: برج گنبد کاووس بزرگترین برج آجری جهان شاهکار معماری ایرانی در دوره زیاریان است. در حقیقت یکی از شاهکارهای معماری ایرانی برجی است که به فرمان قابوس بن وشمگیر فرمانروای زیاری در نزدیکی گرگان (گنبد کاووس فعلی) ساخته شده است.
این برج حدود ۵۵ متر بلندا دارد و روی تپه ای به بلندای ۱۵ متر ساخته شده است. برج از دو بخش اصلی ساخته شده است . بدنه برج؛ ۲ گنبد مخروطی بدنه برج حدود ٣٧ متر بلندا دارد و قاعده آن دایره ای شکل است که پیرامون آن ۱۰ ترک دندانه نود درجه ای با فاصله های برابر ساخته شده و قاعده برج را به شکل ستاره ده پر درآورده است. بدنه برج استوانه ای کامل نیست و قطر آن از پایین به بالا اندکی کاهش مییابد
🟠 ورودی بنا در جهت جنوب شرقی به سوی محل بر آمدن خورشید گشوده میشود گنبد مخروطی روی بدنه حدود ۱۸ متر بلندا دارد و با شیب تندی ساخته شده تا بنا از آب باران آسیب نبیند. برج به طور کامل از آجر ساخته شده است و بجز دو کتیبه آجری هیچ آرایه ای ندارد. این کتیبه ها به زبان عربی اند و در آنها سال ۳۹۷ ه.ـق که این بنا به فرمان قابوس بن وشمگیر ساخته شد ذکر شده است. نکته جالب توجه این که تاریخ خورشیدی ساخت بنا سال ۳۷۵ یزدگردی ذکر شده است. سر آغاز گاهشماری یزدگردی سال ۱۹ هجری و آغاز پادشاهی یزدگرد واپسین شاه ساسانی است و برخی کاربرد این تاریخ را نشانه ای از گرایش قابوس به سنت های ایرانی میدانند.
🟢 نکته مهم دیگر درباره بنا این است که هیچ محلی برای دفن پیکر قابوس در بنا دیده نمی شود و گزارشهایی وجود دارد که پیکر امیر زیاری در تابوتی شیشه ای به صورت آویزان از سقف قرار داشته و سر پیکر به سوی روزنه ای در بالای بنا بوده است.این گزارشها نیز یاد آور دستورهای دین زرتشتی درباره جلوگیری از به خاک سپردن پیکرهاست. برج گنبد قابوس بلندترین برج آجری جهان و یکی از آثار بسیار مهم و ارزشمند معماری ایران پس از اسلام است.
منبع
نخستین دولت های ایرانی پس از اسلام، محسن جعفری، ۱۴۰۲
گروه تاریخ