“آژنگ نیوز”:ازنظر تاریخی مسلمانان اهل سنت در مورد احیای زبان پارسی نقش مهمی داشته اند.یکی از نمونه های برجسته این موضوع کتاب ترجمهٔ تفسیر طبری است.
درمقدمه این کتاب درمورد زمینه های ترجمه کتاب به زبان پارسی آمده است: «و این کتاب تفسیر بزرگست از روایت محمد بن جریر الطّبرى رحمه اللَّه علیه ترجمه کرده بزبان پارسى و درى راه راست، و این کتاب را بیاوردند از بغداد چهل مصحف بود. این کتاب نبشته بزبان تازى و باسنادهاى دراز بود، و بیاوردند سوى امیر سید مظفّر ابوصالح منصور بن نوح بن نصر بن احمد بن اسمعیل رحمه اللَّه علیهم اجمعین.پس دشخوار آمد بروى خواندن این کتاب و عمارت‌کردن آن بزبان تازى و چنان خواست که مرین را ترجمه کند بزبان پارسى. پس علماء ماوراءالنهر را گرد کرد و این ازیشان فتوى کرد که روا باشد که ما این کتاب را بزبان پارسى گردانیم.
گفتند روا باشد خواندن و نبشتن تفسیر قرآن بپارسى مر آن کس را که او تازى نداند از قول خداى عزّ و جل که گفت: وَ ما أَرْسَلْنا مِنْ رَسُولٍ إِلَّا بِلِسانِ قَوْمِهِ. گفت من هیچ پیغامبرى را نفرستادم مگر بزبان قوم او و آن زبانى کایشان دانستند. و دیگر آن بود کاین زبان پارسى از قدیم باز دانستند از روزگار آدم تا روزگار اسمعیل پیغامبر (علیه السلام)، همه پیغامبران و ملوکان زمین بپارسى سخن گفتندى، و اول کس که سخن گفت بزبان تازى اسمعیل پیغامبر بود (علیه السلام)، و پیغامبر ما (صلّى الله علیه وآله وسلّم) از عرب بیرون آمد و این قرآن بزبان عرب بر او فرستادند، و اینجا بدین ناحیت زبان پارسى است و ملوکان این جانب ملوک عجماند.
پس بفرمود ملک مظفّر ابو صالح تا علماى ماوراءالنهر را گرد کردند، از شهر بخارا چون فقیه ابوبکر بن احمد بن حامد و چون خلیل بن احمد السجستانى، و از شهر بلخ ابو جعفر بن محمد بن على، [و] از باب الهندو فقیه الحسن بن على مندوس را و ابو الجهم خالد بن هانى المتفقّه را، و [هم ازین گونه] از شهر سمرقند و از شهر سپیجاب و فرغانه و از هر شهرى که بود در ماوراء‌النّهر و همه خطها بدادند بر ترجمه این کتاب که این راه راست است. پس بفرمود امیر سیّد ملک مظفر ابو صالح این جماعت علما را تا ایشان از میان خویش هر کدام فاضلتر و عالمتر اختیار کنند تا این کتاب را ترجمه کنند. پس ترجمه کردند …».
“ترجمه‌ی تفسیر طبری” یادگاری‌ست از دوره‌ی سامانیان که مشوق ترجمه‌ی شاهنامه‌ها و خدای‌نامه‌های پهلوی و تاریخ‌ها و تفسیرهای عربی به زبان فارسی دری بودند. این متن یکی از کهن‌ترین متون فارسی و نمونه‌ی درخشانی از سادگی و سلامت و استواری این زبان است در روزگاری که تازه‌نفس بود و تازه داشت پا می‌گرفت.
منبع: ترجمه تفسیر طبری، به کوشش حبیب یغمایی، ج ۱، صص ۵ – ۶.
گروه گزارش