“آژنگ نیوز”: نشست واکاوی کودک‌همسری در دورهٔ قاجاربرگزار می شود.
با ارائهٔ
دکتر ندا سنبلی
تاریخ‌پژوه
دوشنبه ۲۹ مرداد ۱۴۰۳
ساعت ۱۸:۳۰
خیابان انقلاب، خیابان وصال شیرازی، کوچه نایبی، پلاک ۲۳
حضور برای عموم آزاد و رایگان است.
پخش از صفحه اینستاگرام لایو باشگاه اندیشه (http://www.instagram.com/bashgah.andisheh.live)
درباره نشست:
این پژوهش به بررسی، واکاوی و شناخت پدیدۀ «کودک همسری» یا «ازدواج زودهنگام» دختران به عنوان پدیده ای تاریخی در ایران با تأکید بر دورۀ قاجار میپردازد، پدیده ای که امروزه نیز از مقولات مهم اجتماعی- فرهنگی است و همین اهمیت آن را دوچندان میکند. به عبارت دقیق تر آنچه امروزه به عنوان پدیده کودک همسری شناخته می شود و به کمک رسانه های ارتباط جمعی و فضای مجازی با واکنشهای مختلفی روبرو است پدیده ای مدرن محسوب نمیشود بلکه بنا بر مطالعات صورت گرفته در منابع و اسناد تاریخی، ادبی و فقهی دارای پیشینه ای به بلندای تاریخ ایران میباشد. بنابراین موضوع این پژوهش تبارشناسی تاریخی و جامعه شناسانۀ پدیده ای است که امروزه جامعۀ ایران با آن مواجه است.
🔸 ازدواج به عنوان یکی از مقولات مهم و تأثیرگذار در زندگی هر شخص از گذشته تا اکنون دارای اهمیت بسزایی بوده و هست. سن ازدواج و تناسب سنی بین مرد و زن همیشه مورد توجه بوده و در متون مختلف تاریخی، ادبی، روانشناسی و فقهی به آن پرداخته شده است. مسأله اصلی در این پژوهش پدیده کودک همسری در بعد تاریخی آن است و کیفیت تغییر و تحول این پدیده با تغییرات سیاسی و اجتماعی در تاریخ و جامعه ایران خصوصاً دوره قاجار. این پژوهش با روش توصیفی- تبیینی و گردآوری اطلاعات و داده ها به صورت کتابخانه ای و اسنادی انجام شده است. یافته‌های پژوهش بیانگر آن است که پدیده کودک‌همسری– اگرچه نه با این عنوان- از دوران باستان در ایران وجود داشته است و طبق آنچه از نوشته ها و منابع تاریخی آن دوران به دست آمده، امری نامعقول و در تضاد با متون دینی و مذهبی زرتشتیان، مزدکیان و سایر ادیان باستانی بوده است. این پدیده با ورود به دوران اسلامی احتمالاً به دلایل فقهی و دینی گسترش یافته است، متون تاریخی، ادبی و… شواهدی از وجود ازدواج دختران در سنین بسیار پایین با مردان ارائه میدهند که دلیل آن را میتوان تعریف متفاوت کودک در شرع دانست که عرف نیز از آن تأثیر پذیرفته است. این امر تا دوره قاجار و زمان مشروطه و ظهور مؤلفه های جدید فرهنگی ادامه یافت، مولفه هایی همچون انتشار روزنامه‌های مخصوص زنان که به این امر توجه بسیار داشته و به مخالفت با ازدواج کودکان پرداختند.
🔸 تأکید بر دوره قاجار بدان سبب است که این دوره را میتوان دوره گذار از سنت و ورود به دنیای مدرن و تقابل این دو فضای متفاوت در اکثر مباحث با یکدیگر دانست و تأثیرات مدرنیته بر تفکرات فضای سنت به خصوص در موضوع کودک همسری در این دوره قابل ملاحظه است. شواهد نشان میدهد که در دوره مدرن و انتشار روزنامه‌ها، تأسیس مدارس دخترانه و توجه به آموزش آنان، نرخ پدیده کودک همسری با کاهش مواجه شد؛ اگر چه با بسامدی کمتر تا امروز نیز ادامه دارد. نکته دیگر اینکه افزایش یا کاهش این پدیده به چند عامل بستگی دارد که از مهمترین آنها میتوان به فقر مالی و فرهنگی، چندهمسری و تعدد ازدواج، ازدواجهای سیاسی و جز آن اشاره کرد.
گروه خبر