“آژنگ نیوز”:آگاهی از کتاب‌های گم شده‌ی دوره ایران باستان یک ضرورت تاریخی برای تبیین این دوران است.زیراتعداد زیادی از کتاب‌های ایران ساسانی در دوران پس از اسلام از بین رفته‌اند. نه اینکه لزوماً در جریان حمله خود عرب‌ها از بین رفته باشند، بلکه بسیاری از آنها در طول زمان پس از سقوط ساسانیان در اثر عوامل مختلفی از بین رفته‌اند. اما خوشبختانه مورخان ایرانی و غیر ایرانی مسلمان در کتاب‌های خود به بسیاری از این کتاب‌های دوره ساسانی اشاره کرده‌اند که باعث می‌شود مطمئن باشیم که در دوره ساسانی ما کتاب‌ها و فرهنگ ادبی بسیار غنی داشتیم که متأسفانه بخش اعظم آن پس از اسلام از بین رفته است.
یک نمونه از این کتاب‌ها کتابی است موسوم به کتاب الصور که مسعودی در کتاب التنبیه خود به آن اشاره می‌کند. در ادامه شهادت خود مسعودی را در مورد این کتاب می‌خوانیم و حسرت می‌خوریم که چنین کتابی تا به امروز به‌دست ما نرسیده است!
مسعودی: 《در سال ۳۰۳ هجری قمری من در شهر استخر در سرزمین فارس کتاب بزرگی را دیدم که در اختیار یکی از اعضای خانواده‌های اشرافی بود. این کتاب حاوی علوم مختلف ایشان داستان‌های شاهانشان و ساختمان هایشان و نحوه حکومتشان بود. مطالبی را که من در این کتاب دیدم در هیچ کتاب ایرانی دیگری نیافتم. این کتاب حاوی تصاویر شاهان ساسانی ایران بود. ۲۷ فرمانروا، ۲۵ مرد و دو زن. چهره هر کدام از این شاهان در روزی که فوت کرده بودند چه پیر یا جوان به همراه زیورآلات، تاج، گیسوان و ریش‌هایشان به تصویر کشیده شده بود. آنها به مدت ۴۳۳ سال و یک ماه و هفت روز بر جهان فرمانروایی کردند. هنگامی که یکی از شاهانشان از دنیا می‌رفت آنها عادت داشتند که چهره او را رسم کنند و در خزانه نگه دارند تا به این ترتیب آیندگان چهره ایشان را به یاد داشته باشند. اطلاعات این کتاب بر اساس آنچه که در خزانه شاهان ایران در نیمه جمادی الثانی سال ۱۱۳ یافت شد نوشته شده بود و برای هشام بن عبدالملک بن مروان از فارسی به عربی ترجمه گشت. این کتاب و تصاویرش با بهترین رنگ‌های ایرانی که دیگر یافت نمی‌شود رنگ آمیزی شده بود و در ساخت آن از طلا و نقره مایع و پودر مس استفاده شده بود. کاغذ آن بنفش بود و به طرز ماهرانه‌ای رنگ آمیزی شده بود، هرچند من مطمئن نیستم که جنس کتاب از کاغذ بود یا پوست حیوان چرا که بسیار زیبا و به نحو عالی ساخته شده بود》.
این کتاب فقط یکی از صدها و بلکه هزاران کتابی است که ساسانیان از خود به یادگار گذاشتند اما بعد از سقوط آنها در طول قرون وسطی از بین رفت.
گروه تاریخ