“آژنگ نیوز”:خیابان در جامعه ایرانی یک تعریف منحصر به فرد پیدا کرده است!به این معنا که خیابان امروزه بویژه در تهران و شهرهای بزرگ محل رفت وآمد نیست.بلکه محل زندگی زیست وتوقف و ماندن است.از خیابانهای پر ترافیک بگیرید تا حضوردستفروشان متعدد در اکثرنقاط شهرویا حضورفروشندگان میوه وتخمه با وانت و خودروکه آنها نیز درگوشه و کنار شهر حضور دارند.
برای نمونه اگر واقعا یک بار تصمیم بگیرید که برای انجام کارتان با اندکی سرعت در خیابانها تردد کنید متوجه می شوید که به یک آدم غیر عادی بدل شده اید.زیرا تلاش برای بیرون رفتن از خیابان از نظر بیشترمردم کاری غیر عادی است.رانندگان وسایل حمل و نقل عمومی غالبا درحال تردد به صورت آهسته و آرام برای پیدا کردن مسافر مناسب؟!هستند.یا در بخشی از خیابان دوبله پارک کرده و بی اعتنا به ترافیک بوجود آمده مشغول صحبت هستند!
این حضورِغیرمعمول تبعات فراوان وخسارات جبران ناپذیری خواهد داشت.به عنوان نمونه یکی از این تبعات رواج موتور سواری در تهران است.البته موتور سواری غیرمعمول. یک راننده و صاحب خودرو ویا شرکت و موسسه ای که نمیتواند با ماشین در شهر تردد کند،یک موتور خریده کارهای ضروری خودرا با سرعت این وسیله انجام میدهد.در چنین حالتی موتور سواری با سرعت و بدون رعایت هیچگونه (واقعا هیچگونه)مقرراتی را در تهران شاهد هستیم.تردد در خط ویژه،حرکت در ورود ممنوع،حرکت در پیاده رو و هر عملیات محیر العقول دیگری را میتوان از برخی موتور سواران شاهد بود.نتیجه این تردد در خیابان عبور از قانون است که آثار اجتماعی نامناسب خواهد داشت.زیرا نادیده گرفتن چند باره یک قانون میتواند برای فرد تبدیل به یک رفتار مداوم شود.البته این عدم رعایت قانون ،در برخی موارد به اتومبیل سواران نیز تعمیم یافته است.یک وانت در حال حرکت ناگهان متوقف می شود. کمک راننده به عقب خودرو رفته و از باربند آویزان می شود و سعی میکند پایش را به پلاک خودرو برساند!دیگری خیلی شیک در خیابان ماشین را متوقف کرده و بر روی پلاک خودرو کف!می پاشد.آن دیگری با چسب و کاغذ و حتی یک پارچه ضخیم ابتکارش را به رخ میکشد.اینها برخی روشهای عبور از جلوی دوربین طرح ترافیک است که حتی برخی خودرو های میلیاردی هم آن را انجام میدهند.توقف دوبله و سوبله که جای خود دارد.از هر مسیر ورود ممنوعی قطعا درهر دقیقه و ساعت میتوان انتظار بیرون آمدن یک وسیله نقلیه را داشت!
در جامعه شناس شهری، از خیابان به عنوان یک مکان سوم و به عنوان پناهگاهی غیر از خانه یا محل کار تعریف می شود که مردم می توانند به طور منظم از آن بازدید کنند کارهای اداری و شخصی اشان را انجام داده و یا و با دوستان، همسایگان، همکاران و حتی غریبه ها ارتباط برقرار کنند.
بر همین مبنا است که در جامعه مدرن امروزین برخی خیابانها برای برقراری تعامل اجتماعی و زیست جمعی طراحی شده اند.اما این خیابانها عاری از وسایل نقلیه موتوری هستند.به بیان دیگر محل تعامل انسانی بدون حضور وسایل نقلیه موتوری معنا پیدا کرده و امنیت دارد.
در دنیای امروزین برای در احیای شهرها،استراتژی‌های برنامه‌ریزی و طراحی با تمرکز بر بهبود فضای عمومی بازیابی و سالم‌سازی، به گونه ای اصیل و مستحکم مورد توجه قرار گرفته است.زندگی اجتماعی واقعی با استفاده از تحقیقات در جامعه‌شناسی شهری، طبقه‌بندی برای جامعه‌پذیری و مقابله با قانون شکنی ها ایجاد می‌شود.چرا که خیابانها به عنوان فضاهای اجتماعی عمل می‌کنند .بنابراین رفتار مردم در آن مکان نشانگر چگونه اجتماعی‌پذیری آنان است.به همین دلیل، طراحی و برنامه ریزی در خصوص این فضای زیستی مهم باید به گونه ای باشد که از رفتارهای درست اجتماعی پشتیبانی کند. در نهایت باید اشاره کرد که برنامه ریزی درست بر نقش خیابان به عنوان یک فضای عمومی معمولی در ایجاد امکانات برای ارتباطات اجتماعی روزمره که برای رفاه شخصی و انسجام اجتماعی حیاتی است، تأکید میکند.
نویسنده :حسن محرابی
گروه گزارش