فرهاد قنبری
به گزارش “آژنگ نیوز”دورویی و ریا، آفتی مخرب است که جامعه امروز مارا به شدت تهدید میکند. این آفت از گذشته ریشه داشته است.
“واعظان کاین جلوه در محراب و منبر می‌کنند
چون به خلوت می‌روند آن کار دیگر می‌کنند
مشکلی دارم ز دانشمند مجلس بازپرس
توبه فرمایان چرا خود توبه کمتر می‌کنند“
“حافظ”
اصلی ترین عنصر مذموم و ناپسند رواج یافته در جامعه ایران پس از حمله مغول رامی توان دورویی و ریا قلمداد کرد. دو عنصری که در غزل حافظ و طنز گزنده عبید زاکانی به خوبی مشهود است. در آن سالهای پر از آشوب و نفرت که فرهنگ و هنر در خواری و زبونی قرار دارد و هر لاف زنی به اسم هنرمند و ادیب و هر دستار بند و خرقه پوشی به نام شیخ و صوفی بساط پر از ریا و دروغ خود را پهن کرده است، نوک تیز و نیش دار طنز عبید زاکانی بسیاری از حاکمان و قاضیان و شارحان و واعظان و صوفیان و عالمان را نشانه رفته است، دورانی که در آن تزویر و دورویی و خیانت و ریا و دروغ و بسیاری دیگر از اخلاقیات مذموم و ناپسند به متاع عامی تبدیل شده و هر کس در هر جایگاهی مشغول سوء استفاده از موقعیت خویش است. عبید زاکانی در نقد و ذم طبقه اشراف در رساله “اخلاق الاشراف” با زبان گزنده و تندی به اشراف و بزرگان جامعه می تازد و در رساله های دیگر فساد و خودفروشی و نخوت و تکبر و طمع و ریا را با زبان خاص خود به باد انتقاد می گیرد.
ریا و دورویی به عنوان دو صفت اخلاقی مذموم طی قرون متمادی چنان در تار و پود جامعه ایرانی می نشیند که هنوز که هنوز است اگر بخواهیم به بارزترین وجه مشخصه مذموم جامعه اشاره کنیم، همان تظاهر و ریا و ظاهرسازی است. امروزه به واسطه گسترش رسانه های ارتباطی تظاهر و ریاکاری در گفتار و رفتار برخی از صاحبان تریبون ، نمود بیشتری یافته است و دوباره این صفت مذموم اخلاقی ریشه دار در جامعه ایرانی را بیش از پیش عیان کرده است. واعظی که مردم را به خوردن یک وعده غذا و حذف برخی مواد غذایی دعوت می کند اما خود راننده شخصی دارد و یکبار هم برای خرید کالا راهی بازار نشده است، چرا که همه چیز از قبل برای او مهیاست.
وضعیت امروز ایران دیالوگی از شکسپیر در نمایشنامه هملت را به خاطر می آورد. در این نمایشنامه، وقتی لایرتیس (برادر اوفیلیا) خواهرش را از عشق هملت هشدار می دهد و به او توصیه می کند مبادا در این رابطه طعمه کامجویی هملت شوی، اوفیلیا در پاسخ می گوید:
“من این اندرزهای نیکو را نگهبان قلب خود خواهم ساخت، ولی برادر عزیزم ، شما خود از آن کشیشان ناپارسا نباشید که راه دشوار و پر خس و خار آسمان را به ما نشان می دهد اما خود بسان فردی خودخواه و بی باک در جاده ی پرگل کامگاری گام بر می دارند و پروایی از گفته های خود ندارند“
گروه گزارش