گوجه فرنگی در ایران تا دوران قاجار ناشناخته بود. دوست محمد خان معیر الممالک برای اولین بار در سال 1300 هجری قمری بذر این گیاه را در کیسه ای ریخت و آن را از فرانسه به ایران آورد و برای اولین بار در مزارع باغ فردوس کاشت.
شرح این واقعه توسط دوستعلی خان معیر الملک نوشته شده است. پسر دوست محمد خان معیر الملک ، در کتاب رجال عصر ناصری چنین آورده است:
عبدالصمد میرزا عزالدوله ، برادر ناصرالدین شاه ،در تابستان معمولا برای بازدید از باغ فردوس در حوالی میدان تجریش از عمارت تابستانی خود به ملاقات پدرم می رفت. در آن زمان گوجه فرنگی در ایران شناخته شده نبود و در غذا استفاده نمی شد.
پدر من که از سال 1303 تا 1300 هجری قمری در اروپا زندگی می کرد. مقداری بذر سبزیجات جدید و ناشناخته از جمله دانه های گوجه فرنگی را به ایران ارسال کرد. این دانه ها بسیار سبک وزن هستند ، او در یک نامه جداگانه با بسته بندی این دانه ها را ارسال کرد.
در نامه ای دیگر نیز دستور داد که چگونه آن را و در چه برهه ای از سال روی زمین بکارید و به آن آب دهید تا رشد کند و میوه بدهد. وی به ویژه تأکید کرد که باید سعی کنند آن بوته های کوچک را توسعه دهند و بوته بزرگی بسازند.
اما عموم مردم از خوردن گوجه فرنگی می ترسیدند. بالاخره یکی پیدا شدکه این ترس را از ذهن مردم بیرون کند.
یک مرد سرنوشت گوجه فرنگی را تغییر داد!
با گسترش باور در مورد خطرات گوجه فرنگی ، رد این باور دشوار شد. اما این پایان ماجرای گوجه فرنگی نبود. زیرا بالاخره یک مرد قاجاری ترس از خوردن گوجه فرنگی را در ایران تغییر داد!
طبق سنت سالانه ، شاهزاده عزالدوله به باغ فردوس آمد و هنگام قدم زدن در باغ. چشم های او به یک گیاه گوجه فرنگی افتاد و میوه های رنگارنگ آن توجه او را به خود جلب کرد.
اما وقتی فهمید که کسی آن را نمی خورد و ترس از مسمومیت وجود دارد ، بسیار تعجب کرد. او به باغبان گفت مقداری از آن را به عمارت بیاورد ، سپس با خوشحالی فراوان پیش مادرم آمد و مدتی این سبزی را ستود.
او از آشپزرا خواست،به دستور داد تا آب گوجه فرنگی را در چند وعده غذای مناسب که برای ناهار آماده می شود ، بریزند.
آن روز به مقداری محدود،از ان غذای سفارشی خود خورد و تاکید کرد که از آن لذت برده است.سپس دیگران را به خوردن این معجون جدید ترغیب کرد.
مردم تا آن روز از خوردن گوجه فرنگی خودداری می کردند.اما وقتی دیدند که شاهزاده آن را خورد و اتفاقی نیز نیفتاد ،آنها نیز به خوردن گوجه فرنگی روی آوردند.
البته آنها ابتکارهایی هم به خرج داده و گوجه فرنگی راروی ذغال کباب کرده و می خوردند. این خوردنی را با این روش بیشتر دوست داشتند ، چون می دانستند این بهترین مکمل غذای مورد علاقه اشان،یعنی کباب است.
رایج شدن آلو اروپایی
اما با رونق بهره گیری از گوجه فرنگی، آشپزی ایرانی متکی به بهره گیری از آن شد.از ابتدای بهره گرفتن از این ماده غذایی ،برخی مردم به آن “آلو اروپایی”میگفتند و در بیشتر غذاهای گرم از آن استفاده می کردند،اما به تدریج به صورت خام هم گوجه فرنگی خورده می شد.
از آن پس یافتن یک میز ناهار در ایران که شامل یک بشقاب شامل مخلوطی از گوجه فرنگی و پیاز خرد شده و همچنین خیار و نیز گیاهان و سبزیجات به نام سالاد تازه نباشد ، بسیار مشکل شد.
این خوردنی ترکیبی با گوجه فرنگی را به نام سالاد شیرازی نامگذاری کردند که با لیمو وروغن زیتون تکمیل شده است.
هم اکنون نیز کشت گوجه فرنگی در ۲۷ استان کشور انجام شده و سطح زیر کشت آن به ۸۵ هزار هکتار ومیزان تولید آن به بیش از۴.۲ میلیون تن رسیده است.
گروه تاریخ