خانه ابریشمی رشت ،از زیباترین منازل دوره قاجاریه است. این بنای زیبا که خوشبختانه برای ما به یادگار باقی مانده ،در ضلع جنوب شرقی میدان صیقلان(بسیج) کلانشهر رشت در انتهای کوچه ای موسوم به ” شاعری” قراردارد.
خانه ابریشمی یکی از ارزشمندترین ابنیه مسکونی و آثار تاریخی متعلق به عصر قاجار است. این بنا اثری به جا مانده از خانواده حاجی میر اسماعیل پیر بازاری از رجال دوره ناصرالدین شاه پیربازار رشت ونیای خاندان “حاکمی “است.
وی در آن زمان مالک پیر بازار و سمت کلانتری شهر رشت را داشته و به همین جهت به “حاجی حاکم” نیز معروف شده بود.
بانی این خانه به قولی حاج قاسم پسر کوچک حاجی حاکم بوده که معروف به عالی جناب حاج میرقاسم پیر بازاری بوده است. این خانه در سال هزارو سیصدو هجده خورشیدی توسط مرحوم حاج میرزا احمد ابریشمی(متوفی سال ۱۳۶۴، مدفون در تازه آباد) ازیکی از پسران میر قاسم پیربازاری به نام میرعباسعلی حاکمی( پدر زنده یاد میر علی حاکمی باستانشناس) خریداری گردید و از آن پس اسم این بنای زیبا خانه ابریشمی شد.
به استناد یادداشتها ؛مساحت محوطه این خانه ارزشمند تقریباً دو هزار متر مربع و مساحت زیر بنا ششصدو پنجاه متر مربع می باشد.
بنای اصلی، دو طبقه بوده و هر طبقه هشت اتاق دارد. اتاقک های همکف ساده بوده و هیچ گونه تزیینی ندارد. از هشت اتاق طبقه بالا، دو اتاق، یکی چینی خانه و بعدی، تالار آیینه با آینه کاری های دقیق و ظریف است که کنار هم قرار گرفته اند.
دو اتاق با گچبری گُل و بوته و قاب بندی برجسته سقف و بدنه آراسته شده و چهار اتاق دیگر ساده بوده و تزیینی ندارد. در تالار چینی خانه ظروفی منقوش به نقش گل و مرغ، در دوایری که با گچ بری ها احاطه شده، تزئینات بی شمار سقف، گیلویی ها، طاق ها، طاقچه ها و سردرها به همراه گچ بری های ظرفی در اطراف پیش بخاری این بنای مسکونی را در ردیف زیباترین منازل دوره قاجاریه قرار داده است.
خانه ابریشمی در سال ۱۳۷۹ به شماره ۳۳۶۵ در آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
گروه گزارش