“آژنگ نیوز”:مدرسه ایرانیان در شهر تاریخی استانبول در سال ۱۳۰۱ هجری قمری از طرف جممعی از ایرانیان میهن‌پرست ساکن این شهر به‌منظور حفظ شئونات ملی و مذهبی هم چنین اشاعه زبان و ادبیات فارسی و تعلیم و تربیت نوباوگان ایرانی تأسیس شد. که اعضا و بانیان و هیئت موسس آن عبارت بودند از:
آقایان حاج محمدآقا حاج علی‌آقا – حاج ابوالحسن صدقیانی – حاج عبدالکریم – حاج میرزا و میرشفیع آقا امین‌التجار حاج محمدتقی طاهباز – حاج رضاقلی خراسانی که شخص اخیر به عنوان نخستین مدیر دبستان ایرانیان نیز انتخاب شده بود آقایان مذکور بدواً در مسجد ایرانیان در بازار استانبول سرای والده خان اطاقی تهیه و برأی ٩ نفر از دانش آموزان ایرانی کلاسی ترتیب داده بودند و میرزا علی نامی را نیز به‌سمت معلمی استخدام کرده بودند. بعدا مرحوم حاج محمد صدقیانی یکی از اطاق‌های منزل خود واقع در سرای لیدنیز در محله محمود پاشا را برای این امر فرهنگی اختصاص داد و عده محصلین به ۱۵ نفر رسید.
در زمان معین‌الملک مرحومء سفیر کبیر وقت ایران در ترکیه مقرر گردید در باغ تپه‌باشی کنسرتی به‌نفع دبستان ایرانیان ترتیب داده شود که با درآمد.آن مدرسه‌ای در محله قدیریه در استانبول دایر شود. محل دبستان ایرانیان بعد از آن چندین بار تغییر داده شد تا بالاخره در سال۱۳۲۵ شمسی به ساختمان نسبتاً آبرومندی انتقال یافت.
دبستان ایرانیان در سنوات سابق، اعتبار و اهمیت بیشتری داشت. به‌طوری‌که در بالا اشاره شد این مدرسه دارای دوره اول متوسطه نیز گردید و عده دانش آموزان آن تا حدود دویست نفر رسیدند و در زمانی که این جانب در مأموریت استانبول بودم این مدرسه بیش از پنج کلاس نداشت و رئیس دیستان و معلمان آن از طرف ,وزارت فرهنگ انتخاب و از تهران اعزام می‌شدند و حقوق و مزایای رئیس و دبیران مدرسه از تهران و از طرف وزارت فرهنگ برای آن‌ها حواله می‌گردید.
در مدت خدمت این جانب سه نفر برای ریاست این مدرسه به استانبول اعزام شدند. اول آقای رفعتی سپس آقای دکتر شریف و بعد از وی آقای باخدا روسای مدرسه ایرانیان ضمناً سرپرستی دانشجویان ایرانی در استانبول را هم که عده آن‌ها نسبتاً زیاد بود به‌عهده داشتند. معلمین این مدرسه نیز از تهران اعزام می‌شدند. در آن زمان معلمین این مدرسه یکی آقای اسماعیل افجه‌ای (بعداً این شخص وارد کادر وزارت خارجه شد) و دیگری آقای علی صفائی بود که هر دو از لیسانسه‌های دانشکده‌های ایران بودند ضمناً در این مدرسه دو بانوی ترک نیز برای تدریس زبان ترکی از طرف وزارت فرهنگ ترکیه مشغول به‌کار بودند. علاوه بر آن، دبستان ایرانیان که شاگردان آن در آن زمان به ۷۰ نفر می‌رسید دارای شورایی بود مرکب از سرکنسول وقت ایران به‌اضافه رئیس انجمن خیریه ایرانیان در استانبول و رئیس دبستان که درباره امور جاریه دبستان مشورت نموده و تصمیمات لازم را در این باب اتخاذ می‌کردند.
منبع:خاطرات نورالدین کیا سفیر ایران در استانبول
گروه تاریخ