“آژنگ نیوز”: گفته‌شد که مانی تا سن ۶۳سالگی عمر کرد و در تمام این سال‌ها، در شرایطی که هم‌عصر با مقتدرترین موبد تاریخ ایران بود، مانعی برای «تبلیغ مذهب مانویت و مانوی‌کردن زرتشتیان» برای‌او وجودنداشت. مانی درطول عمر دراز خود سه شاه ساسانی را می‌بیند که این‌سه شاپور اول، هرمزد اول و بهرام اول بودند؛ شاپور و هرمزد به او آزادی تبلیغ دین را علی‌رغم نظر کرتیر داده‌بودند؛ که همین نکته گویای این است که نه‌تنها یک موبد هرگز نمی‌توانست در امور سیاسی که مربوط‌به شاهان بود دخالت‌کند؛ بلکه شاهان به‌سادگی می‌توانستند خلاف خواست موبدان فرمان‌دهند و این ردی دیگر بر اتهام تئوکراسی به ساسانیان است.
اثر تاریخی در منطقه کوچا، چین: نقاشی دیواری مانوی تکه‌ای از نقاشی دیواری که احتمالاً مانی (نفر اول و تصویر درشت سمت چپ) را به تصویر می‌کشد.
در زمان بهرام‌یکم بود که بهرام با مانی مخالف می‌شود؛ و درنتیجه مانی را به برگزاری یک مناظره با کرتیر فرامی‌خواند. در این‌مناظره مانی نمی‌تواند از اندیشه‌های خود به‌طور منطقی دفاع‌نماید زیرا مکتب فکری مانی، عقل‌گرایی نبود و او معتقد بود ایمان ازطریق قلب به‌دست‌می‌آید. ازاین‌رو از دفاع ناتوان مانده و به‌علت زیان‌باری عقایدش همچون «دوری‌گزینی از زنان، و همچنین نزدیکی را اهریمنی دانستن، تشویق مردان به زُهدگزینی و خانقاه‌نشینی» به زندان می‌افتد؛ و در زندان درمی‌گذرد.
بنابراین مانی در زندان درگذشت و کسی او را به‌قتل‌نرساند؛ درشرایطی‌که هم‌عصر با بزرگ‌ترین موبد تاریخ ایران، مذهب خود را تا سن پیری تبلیغ‌نمود و این، محکمترین بطلان بر اتهام تئوکراسی به ساسانیان است.
مانی (زاده ۲۱۶،میلادی در جنوب بابل – درگذشته ۲۷۴احتمالا، جندی شاپور) بنیان‌گذار ایرانی مذهب مانوی بود، مذهبی که از آموزه‌ای دوگانه حمایت می‌کرد که جهان را تلفیقی از روح و ماده، یعنی اصول اصلی آن تقابل خیر و شر می‌دانست.
گروه گزارش