“آژنگ نیوز”:سعید راد یک چهره ضد قهرمان در سینمای ایران در دهه پنجاه شناخته میشد. او در یک گفتگو در دی ماه سال ۱۳۵۳ به توضیح در باره کارنامه سینمایی و دیدگاههایش در مورد سینمای آنروزگار ایران پرداخته است. نظرات متفاوت و جالب او بیانگر و ترسیمگر یک چهره متفاوت از این هنرپیشه است.هنرپیشه ای که عتماد به نفس داشت و در میان چهره های سینمایی برای خود اعتباری فراهم کرده بود. او از معدود هنرپیشه هایی بود که کتاب هم می خواند.
این چهره ضد قهرمان هنگام مرگش نیز همراه او بود و در سکوت و خاموشی به خاک سپرده شد.
سوال اول نظرتان در مورد سینمای ایران چیست؟
نکته ای را که باید بگویم این است که از روزی که فعالیت سینمایی اما را آغاز کرده ام شاهد عداوت ها و کینه توزی های بی شماری بوده ام. کینه توزی های بی مورد. ولی من همه ناراحتی هار اتحمل کرده ام و در نتیجه حالا بازی در هیجدهمین فیلمم را شروع کرده ام. در این مدت عده ای از کارگردانها و تهیه کنندگان به من توجه کرده اند. بنابراین نه بهروز وثوقی و نه دیگر بازیگران فیلمهای فارسی، نمی توانند مدعی اظهار لطف به این همکار جوان خود باشند.ممکن است گه گاه بهروز مرا به کارگردان یا تهیه کننده ایی توصیه کرده باشد، که البته به دلایلی جدی نبوده و بیشتر به این شباهت داشته است که من مارلون براندو را به تهیه کنندگان و کارگردانها معرفی کنم.
اظهاراتت موجب این توهم می شود که بیش از اندازه به خود مغروری؟
در اینکه برای خودم ارزش قائلم جای هیچ حرف نیست اما نه بیش از اندازه . مسلما شخصی که در ارزش های وجود خود تردید کند مردم هم او را فاقد آن ارزشها خواهند یافت.بی تردید ارزش امروزی من در میان مردم ارزش وجودی خود من است و به همین علت با آنکه بیش از دو سال و نه ماه نیست که بازیگر هستم تعداد فیلمهایم چشمگیر است.در حالیکه تهیه کنندگان و کارگردانها عاشق چشم و ابروی من نبوده و نیستند و یک مقام مطمئن هم مرا به آنها سفارش نکرده که اجبار داشته باشند در فیلمهایشان حتما از وجود من استفاده کنند . آنها دیدند که از عهده بازیگری به خوبی بر می آیم در نتیجه مرتبا از من دعوت به عمل آورده اند و خوشبختانه اکثر مردم نیز بی نهایت به من محبت و مرا تشویق کرده اند.
شنیده ایم برای بازی در بعضی از فیلمها اصلا دستمزد نمیگیری آیا واقعیت دارد؟
هیچگاه برای دستمزد احترام زیادی قایل نبوده ام و به همین علت در بعضی از فیلم ها افتخارا شرکت کرده ام زیرا متاسفانه فیلم های جدی از حیث بازار در وضع مناسبی نیست. برای همین نیز با شرکت افتخاری در برخی از فیلم ها می خواهم به سهم خود برای پیشرفت و توسعه و تهیه فیلم های ارزنده خدمت کنم و مطمینا اگر یک روز دستمزدم بیش از همه بازیگران هم بشود ،در این گونه فیلم ها افتخارا شرکت خواهم کرد.البته برای اینکه بتوانم این رویه را ادامه دهم و ضمنا زندگی خود را هم تامین کنم گه گاه در فیلم تجاری شرکت می جویم با دستمزدی که همواره ترقی میکند.
چرا بازیگران پولساز و پر سابقه سینمای ایران مثل تو و چند چهره جوان دیگر برای رونق دادن بیشتر سینمای خوب فعالیت نمی کنند؟
برای اینکه نمی توانند مثلا تنها چهره قدیمی سینما که در یکی دو فیلم نسبتا خوب بازی کرده ناصر ملک مطیعی است. اما کار او در فیلمها چنان بود که همه مردم براحتی متوجه میشدند که او و امثال او نتوانند حرکات فرمول شده گذشته خود را فراموش کنند. بهر حال ناصر با کلاه مخملی چهره یی آشنا برای تماشاگرن فیلم های تجارتی ایرانی است و فروزان با رقص و آواز مخصوص به خودش که اگر در چنین وضع و حالی نباشد مسلما با عدم استقبال مردم مواجه می شوند.بی تردید ملک مطیعی به علتی که در بالا آمد و با مشاهده شکست های غم انگیز و ناراحت کننده دو فیلم نسبتا خوبی که با شرکت او تهیه گردیده بود،مجبور است بگوید “فیلم های هنری را فقط برای مطبوعات” باید ساخت.در حالیکه این طور نیست و بدون شک بیشتر مردم از فیلم های هنری استقبال خواهند کرد به شرط آنکه مطابق با اصول و همراه با عوامل لازم باشد.
چرا تاکنون در همه فیلم ها با قیافه ایی مشخص شرکت کرده ایی منظورم این است که در همه فیلم ها موهایتان کوتاه بوده است و سبیل داشته ایی؟
تهیه کنندگان و کارگردان ها مرا این طور پسندیده اند. اما در فیلم خروس کار برجسته شاپور قریب با راهنمایی های او در نقشی کاملا متفاوت شرکت جسته ام .مثلا سبیل ندارم و کلاه نمدی به سر گذاشته ام.بدون شک اگر باز هم چنین پیشنهادهایی به من بکنند و ببینم که جالب و لازم است با احترام و اشتیاق خواهم پذیرفت. ولی این نکته را بگویم که من عاشق سینمای ضد قهرمان و غیر متعارف هستم. به همین جهت نمی خواهم که آرتیستی بزک کرده و شیک باشم که وقتی به حکم داستان فیلم به استخر میرود از آن سوی استخر با موهای شانه کرده بیرون بیاید!
ایراد دیگری که به کار گرفته اند این است که تو سنگ سینمای سالم ایران را به سینه میزنی ولی در فیلم های تجاری هم شرکت میکنی؟
بخشی از پاسخ، را قبلا گفته ام اما باز هم تکرار میکنم من برای جبران زیانهای مالی حاصله از شرکت در فیلم های معتبر مجبورم در فیلمهای تجاری شرکت کنم. البته با سوابقی که در دست است همه میدانند که در این گونه موارد هم کاملا دقت میکنم که فیلم ها ی بنجل و بی ارزش نباشند.
میانه ات با مطالعه چگونه است؟
هر بار که برای فیلمبرداری به شهرستانها می روم دست کم دو سه کتاب مطالعه میکنم.
بهترین کتابی که امسال مطالعه کرده ای چیست؟
طاعون آلبرکامو، شراب خام اسماعیل فصیح و از پا نیفتاده ارنست همینگوی.
بهترین کتابی که تا حالا خوانده ای کدام است؟
همه کتابها در لحظه برایم عزیز ترین بودند اما من یاد کتابهای خرمگس، مسخ را بیشتر گرامی میدارم.
قشنگترین حرفی که در مدت فعالیت هنری ات شنیده ای چیست؟
به خودت هم اطمینان نکن!
گروه گزارش