“آژنگ نیوز”: مسجد نمادین دژینه، واقع در قلب غرب آفریقا به دلیل معماری خشتی استثنایی خود مشهور است و اهمیت تاریخی آن به عنوان مرکز فرهنگ و معارف اسلامی بسیار بالاست. گونه شناسی معماری و اشکال عمومی به کار رفته در ساخت مسجد، روشنگر تاریخ تکامل، اهمیت فرهنگی، و سنت های معماری پایدار آن است. مطالعه نشان می دهد تکامل معماری مسجد دژینه در طول قرن ها، نشان دهنده چگونگی بهره گیری ازمصالح محلی است و تکنیک های ساختمان برای ایجاد ساختارهای الهام بخش که ترکیب می شوند، یکپارچه با محیط زیست بوده و منعکس کننده میراث اسلامی منطقه است. علاوه بر این، این مسجد دژینه به عنوان مرکز عبادت، آموزش و حفظ فرهنگ عمومی،نقش آن را برجسته می کند .همچنین رابطه پیچیده بین مسجد و جوامع محلی، نشان می دهد که چگونه این شگفتی های معماری به عنوان نقطه کانونی برای هویت فرهنگی و انسجام جامعه عمل می کند.
این مسجد به عنوان یکی از عجایب آفریقا و یکی از منحصر به فردترین بناهای مذهبی در جهان، همچنین بزرگترین سازه گلی در جهان شناخته شده است. مسجد بزرگ دژینه در کشور مالی بین سالهای ۸۰۰ و ۱۲۵۰ پس از میلاد تأسیس شد و به عنوان یک مرکز بزرگ تجارت، آموزش و اسلام که از آغاز قرن سیزدهم انجام شده بود، شکوفا شد. به زودی پس از آن، مسجد بزرگ به یکی از مهم ترین ساختمان های شهر تبدیل شد، در درجه اول به این دلیل که به یک نماد سیاسی برای ساکنان محلی و برای قدرت های استعماری مانند فرانسوی ها تبدیل شد، که در سال ۱۸۹۲ کنترل مالی را به دست گرفتند. در طول قرن ها، این مسجد بزرگ به مرکز زندگی مذهبی و فرهنگی مالی و جامعه جننه. همچنین محل برگزاری یک جشنواره سالانه منحصر به فرد تبدیل شده است. البته مسجد بزرگی که امروز می بینیم سومین بازسازی آن است که در سال ۱۹۰۷ به پایان رسید. طبق افسانه ها، مسجد بزرگ اولیه احتمالاً در قرن سیزدهم، زمانی که پادشاه کوی کونبورو – بیست و ششمین فرمانروای دژیته و اولین سلطان (پادشاه) مسلمان آن بود، ساخته شد. – تصمیم گرفت از مصالح محلی و تکنیک‌های طراحی سنتی برای ساختن مکان عبادت مسلمانان در شهر استفاده کند. جانشینان شاه کنبورو و حاکمان شهر دو برج به مسجد اضافه کردند و ساختمان اصلی را با دیوار محصور کردند. محوطه مسجد در طول قرن‌ها به گسترش خود ادامه داد و در قرن شانزدهم، گزارش‌های مشهور ادعا می‌کردند که نیمی از جمعیت دژینه می‌توانند در گالری‌های مسجد جای بگیرند.نکاتی از اولین مسجد جامع و بازسازی های آن دربرخی از اولین نوشته‌های اروپایی در مورد اولین مسجد بزرگ از کاوشگر فرانسوی رنه کالیه آمده است که در سفرنامه خود با عنوان “ژورنال سفر به تیمبوکتو و جنه” به تفصیل درباره این بنا نوشته است. کالیه در سال ۱۸۲۷ به دژینه سفر کرد و او تنها اروپایی بود که این بنای تاریخی را قبل از خراب شدن آن دید. او در سفرنامه خود نوشته است که ساختمان از قبل به دلیل عدم نگهداری خراب شده است. در ساحل – منطقه انتقالی بین صحرا و ساوانای مرطوب به سمت جنوب – ساختمانهای خشتی و گلی مانند مسجد جامع نیاز به گچ کاری مجدد دوره ای و اغلب سالانه دارند. اگر گچ کاری مجدد صورت نگیرد، نمای بیرونی سازه ها در فصل بارندگی ذوب می شود. بر اساس توصیف کالی، دیدار او احتمالاً مصادف با دوره ای است که مسجد برای چندین سال دوباره گچ کاری نشده بود و فصول بارانی متعدد احتمالاً تمام گچ را شسته و آجرهای گلی را فرسوده کرده بود. در نهایت نیز مسجد دومی که بین سالهای ۱۸۳۴ و ۱۸۳۶ ساخته شد، جایگزین ساختمان اصلی و آسیب‌دیده توصیف‌شده توسط کالیه شد. ما می توانیم شواهدی از این ساخت و ساز را در نقاشی های روزنامه نگار فرانسوی فلیکس دوبوآ مشاهده کنیم. در سال ۱۸۹۶، سه سال پس از فتح شهر توسط فرانسوی ها، دوبوآ نقشه ای از مسجد را بر اساس بررسی ویرانه ها منتشر کرد. ساختاری که توسط دوبوآ ترسیم شده بود فشرده تر از ساختاری بود که امروزه دیده می شود. بر اساس نقشه‌ها، بنای دوم مسجد اعظم نسبت به اولی حجیم‌تر بوده است. همچنین دارای مجموعه‌ای از برج‌های مناره کم ارتفاع و تکیه‌گاه‌های ستون‌های هم‌فاصله بود. بازسازی فعلی و سوم مسجد بزرگ در سال ۱۹۰۷ تکمیل شد، و برخی از محققان استدلال می کنند که فرانسوی ها آن را در دوره اشغال شهر از سال ۱۸۹۲ ساخته اند. با این حال، هیچ سند استعماری این نظریه را تایید نمی کند.
گروه گزارش