“آژنگ نیوز”:عصر درخشان فلزکاری در ایران دوره سلجوقی است.به نوشته زکی محمدحسن :((فلزکاری در دوره سلجوقی همان ابهت و جلالی را داشت که از ممیزات آثار صنعتی و فلزکاری دوره ساسانی بوده است.)) .
به طور کلی صنعت فلز کاری در زمان حکومت سلجوقیان مانند عصر فرمانروایی ساسانیان به دو نوع قابل تقسیم است: (۱) اشیاء ساخته شده از ورقه های مس، آهن، برنج و ندرتاً از طلا و نقره (۲) اشیاء ریختگی ساخته شده از مفرغ، برنج، مس و احتمالاً طلا و نقره. یکی از مهمترین ویژگیهای فلزکاری عصر سلجوقیان ایران تنوع تزیین است بدین ترتیب که در میان نقش مایه ها (تزیینات زمینه ای) ساخته شد تصاویر انسان و حیوانات مختلف شده است.
تقریباً بر روی همه اشیاء فلزی نیز با خطوط کوفی پیچیده کتیبه نگاری شده است. البته کتیبه هایی با خط ساده نسخ هم بر روی بعضی از آثار فلزکاری دیده میشود. به نوشته گرابر، کاملاً مشخص شده است که خراسان یا به عبارت کلی تر شمال شرق ایران مرکز عمده ای بود که در آنجا شیوه های جدیدی در زمینه آثار فلزکاری ابداع شد که آن شیوه ها تا زمان حمله مغولان در آن ناحیه ادامه یافت.
آثار فلزی زیبای متعددی از دوره سلجوقیان باقیمانده است از جمله بشقاب نقره ای که هنرمند فلزکاری به نام حسن کاشانی بنا به دستور همسر الب ارسلان برای هدیه به آن سلطان ساخته است.
پیرامون سینی یاد شده کتیبه ای به خط کوفی کنده کاری گردیده است و در قسمت بالا و پایین تصاویر دو غاز و دو گوزن بالدار که پشت به یکدیگر دارند، در میان نقوشی از گلها و برگها همراه با کتیبه ای به نام الب ارسلان دیده می شود. نکته جالب آنکه هنرفلزکاری ایران عصر سلجوقی در اروپا مورد تقلید قرار گرفته است. شاهد این مدعا مشربه ای برنجی است که در قرن پانزدهم میلادی در شهر ونیز ایتالیا به تقلید از هنر و سبک ایرانی ساخته شده و نمونه ای جالب از تلفیق هنری است. این مشربه که دسته آن به سبک هنر هخامنشی و لوله آن به اسلوب سبک هنر ساسانی است از نظر تزیینات بدنه جلوه ای است از هنر سلجوقی و گوتیک غرب.
منبع:
سلجوقیان از آغاز تا فرجام، دکتر ابوالقاسم فروزانی، ص ۴۶۶ و ۴۶۷طاق گرا یا طاق شیرین در کرمانشاه
گروه تاریخ