“آژنگ نیوز”:این جشن، مجموعه آیینهایی بود که به مناسبت هزارمین سال زادروز فردوسی، سال ۱۳۱۳ در تهران، توس، و دیگر شهرهای ایران برگزار شد. در کنگره هزاره فردوسی، که نخستین گردهمآیی بزرگ علمی در ایران بود، ۴۰ تن از ایرانشناسان برجسته از ۱۷ کشور و ۴۰ تن از دانشمندان و ادیبان ایرانی شرکت داشتند و به مدت ۵ روز، از ۱۲ تا ۱۶ مهر ۱۳۱۳ سخنرانیهایی در تالار دارالفنون تهران ایراد شد، که تعدادی از آنها در کتاب هزاره فردوسی بهچاژ (شوروی) سفیر شوروی، حسن اسفندیاری، محمدعلی فروغی، خانم گدار، دستور نوشیروان (هند) آرتور کریستنسن (دانمارک) فریدریش زاره (آلمان) عبدالحسین شیبانی، حسن پیرنیا، مجتبی مینوی، ولیاله نصر، مهدی دیبا، وحید دستگردی، میرزایانس، بدیعالزمان فروزانفر، سعید نفیسی، جمیل صدقی زهاوی (عراق) رضازاده شفق، فؤادکوپرولو (ترکیه) ابوالقاسم اعتصامزاده، محمد نظامالدین، ادوارد دنیسن راس، آشیکاگا آتسوجی (ژاپن) زینالعابدین رهنما، آ.آ. بولوتنیکوف (شوروی) طاهر رضوی (هند) غلامرضا رشیدیاسمی، مایل تویسرکانی، حامدصراف (عراق) علیاصغر حکمت، یان ریپکا (چکسلواکی) نصراله فلسفی، محمد عشاق (هند) آلکساندر فرایمان (شوروی) عبدالکریم حسینی (حیدرآباد دکن، هند) عبدالعظیم قریب، علی نهادبی (ترکیه) شیخالملک اورنگ، احمد بهمنیار، رحیمزاده صفوی، ژوزف هاکن (فرانسه) جلال همایی، یوری نیکولایویچ مار (شوروی) علی قویم، آلکساندر روماسکویچ (شوروی) یوزف اوربلی (شوروی) جمشیدجی اونوالا (هند) بهرامگور آنکلساریا (هند) احمد کسروی، نصراله تقوی، آنتونیو پاگلیارو (ایتالیا) ملک کرم، ارنست کوهنل (آلمان) عباس خلیلی، علی جواهرکلام، ال.آ. مایر (اسرائیل) بهرامگور آنکلساریا (هند) ادوارد دنیسن راس (انگلستان) عبدالحمید عبادی (مصر) عبدالوهاب عزام (مصر) فهیم بیر قدارویچ (یوگسلاوی) ولادیمیر مینورسکی (انگلستان) ادیبالسلطنه سمیعی، اعتصامالملک، احمد بهمنیار، ابراهیم پورداود، محمدعلی تربیت، حکیمالملک، مشیرالدوله پیرنیا
گزارش جلسههای کنگره:
اولین جلسه کنگره پنجشنبه ۱۲ مهر در تالار دارالفنون تشکیل شد. محمدعلی فروغی سخنانی در تشکر از خاورشناسان و نمایندگان دولتهای خارجی شرکتکننده ایراد کرد. پس از او علیاصغر حکمت سخنانی بهزبان فرانسه ایراد کرد. سپس اعضای هیئت رئیسه کنگره برگزیده شدند و حسن اسفندیاری (محتشمالسلطنه) بهعنوان رئیس کنگره انتخاب شد.
دومین نشست کنگره جمعه ۱۳ مهر تشکیل شد. در این نشست سفیران شوروی و آلمان نیز شرکت داشتند. اولین سخنران سفیر شوروی بود و اعلام داشت که دولت متبوع او مجموعهای از هدایای تاریخی را برای نگاهداری در موزه ملی ایران تقدیم میدارد که شامل روگرفتی از نسخه خطی شاهنامه فردوسی به تاریخ ۱۳۳۳ میلادی است. پس از او فون بلوخر وزیر مختار آلمان در ایران طی سخنرانی اش سابقه ممتد آشنایی ملت آلمان با شاهنامه فردوسی را یادآوری کرد و اظهار داشت که اینک در جشنی که بهیاد این شاعر ارجمند گرفته میشود، آلمان با منتهای علاقه شرکت میکند. سپس اعلام داشت که فهرست لغات و اسامی و اعلام شاهنامه که حاوی مقایسه سه طبع معروف شاهنامه است، تألیف دکتر فریتز ولف از خاورشناسان آلمانی را بهملت ایران تقدیم میدارد و نیز دیپلم دکترا در فلسفه از دانشگاه فردریک ویلهلم برلین به محمدعلی فروغی و دیپلم عضویت انجمن شرقی آلمان از جانب این انجمن را به علیاصغر حکمت و حسین علا تقدیم داشت.
پس از خاتمه بیانات فون بلوخر، رئیس کنگره، بیاناتی مبنی بر اظهار تشکر از سفیر شوروی و وزیرمختار آلمان و دولتهای شوروی و آلمان ایراد کرد. پس از آن فهرست سخنرانیها در میان حاضران در جلسه توزیع و برنامه سخنرانیهای کنگره آغاز شد.
جلسههای کنگره در روزهای بعد ادامه داشت و هفتمین جلسه که جلسه پایانی کنگره بود در روز ۱۶ مهر برگزار شد.
گروه تاریخ