“آژنگ نیوز”: چراغهای نفتی سالها خانه های همشهری های ما را با فاصله ای نه چندان زیاد از نظر تاریخی روشن و گرم میکرده اند.ازحدود ۱۰۰سال پیش ازاولین وسایل روشنایی(که می توان آنها را نسل اول چراغهای عصر جدید نامگذاری کرد )استفاده می کرده اند .
نام این وسیله پی سوز بوده که در آن روغن حیوانات و گیاهان که در روستای ما روغن گیاه کرچک را به روش مخصوصی جدا کرده و بنام روغن چراغ برای مصرف پی سوز استفاده می کردند . پی سوز ها در اشکال گوناگون و از مواد مختلفی از جمله مس و سفال ساخته می شده ولی طرز کار همه آنها یکسان بوده بدینسان که مخزنی داشته که در آن روغن چراغ ریخته می شده و یک فتیله از جنس نخ ضخیم در آن قرار می گرفته و با دود زیاد و روشنایی کم می سوخته است .
در سالهای بعدی
و حدودا از هفتاد سال قبل و قبل از دهه بیست خورشیدی از همین الگو برای ساخت و تولید ساخت چراغهای نفتی که فتیله آن داخل مخزن نفت قرار می‌گرفت استفاده شد.
در ابتدا این چراغها را از روسیه، انگلستان، پروس (آلمان) و یکی دو کشور دیگر می‌خریدند و به تهران می‌آوردند. این چراغها دارای چند مدل مختلف بودند: از قبیل چراغ موشی(به دلیل شکل فیتیله آن)، گردسوز، لامپا ،چراغ زنبوری(به دلیل صدای حاصل از آن).
در این زمان در اغلب خانه ها چراغ گرد سوز رواج داشت .آنهایی که پولدار تر بودند چراغ زنبوری که هم حودش و هم فتیله اش گرانتر بود می خریدند و استفاده میکردند.
با بهره گیری از مدل چراغ های روشنایی انواع چراغهای خوراک پزی و نیز وسایل ایجاد گرما تولید شدند. جراغهایی مثل پریموس و علاءالدین که یکی از مغازه های فروش این چراغها در دهه چهل خورشیدی در تصویر بالا دیده میشود.
در هر حال تا آمدن برق به همه خانه ها از چراغ گرد سوز استفاده میشد . اما تا سالهای متمادی هنوز این چراغها در خانه ها کاربرد داشت ،زیرا بیشتر اوقات برق میرفت و از این چراغها به عنوان وسیله روشنایی جایگزین استفاده میشد.سپس با آمدن لوله کشی گاز به خانه ها چراغهای خوراک پزی و گرما بخش نفتی هم از دور خارج شدند.
گزارش از :فرحناز عباسی
گروه تاریخ