“آژنگ نیوز”:یادگار زریران رسالهٔ کوچکی است به زبان پهلوی ساسانی، ظاهراً به نثر همراه با شعر، اثری حماسی که اصل پارتی دارد، چون در خلال آن، واژگان، ترکیبات و ساختارهای زبان پارتی را می‌توان دید.
این اثر، کهن‌ترین تعزیه‌نامه و نمایشنامهٔ ایرانی به‌شمار می‌آید و قطعه‌ای است احتمالاً از یک رشته حماسه‌های ایرانی که به همت گوسان‌های پارتی تا دورهٔ ساسانی به‌طور شفاهی زنده بوده‌اند. شاید این اثر در آن زمان که تدوین یافته، چون بدست موبدان ایرانی از حالت شفاهی به نوشتاری درآمده، رنگ و بویی از دین مزدیسنایی گرفته، اما روح پهلوانی آن همچنان محفوظ مانده است.
یادگار زریران شرح نبرد حماسی ایرانیان با خیونان، در دورهٔ گشتاسب شاه ایران و ارجاسب، شاه خیونان است.
برای آشنایی بیشتر با نوع مطالب و شیوه نگارش آن بخشی از این کتاب در پی می آید:
به نام دادار اورمزد (اهورامزدا)
به نام دادار اورمزد و مُروایِ (به معنی تفأل نیک) سرنوشتِ نیک، تندرستی و دیرزیستیِ همهٔ نیکان و نیکوکاران، بویژه آن که این برای او نوشته می‌شود.
۱. این (نوشته) را یادگار زریران خوانند. بدان‌گاه نوشته شد که گُشتاسب شاه با پسران، برادران، شاهزادگان و هَمالان (همتایان) خویش، این دین ویژه مزدیسنایی را از اورمزد پذیرفت.
۲. پس ارجاسب، خداوندگارِ خیونان (در متون پهلوی خدا در مفهوم شاه و سرور است) را آگاهی آمد، که گُشتاسب شاه با پسران، شاهزادگان، درباریان و هَمالان خویش، این دین ویژه مزدیسنایی را از اورمزد پذیرفت.
۳. پس دشواریِ گرانی برایِ ایشان بود.
۴. و از سوی ایشان، «بیدرَفْش جادوگر» (نام پهلوان خیونی) و «نامخواست هزاران» (نام پهلوان خیونی) با دو بیور سپاه (بیور در پهلوی به معنی ده هزار است) گزیده به پیام‌آوری، به ایران‌شهر آمد.
۵. پس «جاماساب» پیشینیان‌سالار (=صدراعظم)، زود اندرون اندر شد و به گُشتاسب‌شاه گفت: ازسوی ارجاسب خداوندگارِ خیونان، دو فرستاده آمده است که در همهٔ کشورِ خیونان، از ایشان نژاده‌تر نیست…
گروه گزارش