“آژنگ نیوز”:ایده هایی که یونان را نجات داد وجهان مدرن را شکل بخشید،وابسته به اتفاقات خارق العاده ای بوده که در تاریخ بشریت ۲۵۰۰ سال پیش در آتن رخ داد . به گونه ای که بسیاری از میراث فرهنگی اروپایی ها ، چه خوب و چه بد ، از تجربه های جمعیت بسیار کمی از مالکان زمین ، کشاورزان و دریانوردان در یک فاصله زمانی شگفت آور کوتاه تاریخی نشأت می گیرد.
یونانیان قدیم یک حکومت کاملاً دموکراتیک را سازماندهی کردند. آنها به عنوان یک آرمان عالی ، عزت و آزادی یک انسان آزاد را در نظر گرفتند. آنها مجسمه سازی و معماری را به اوج رساندند و نیز استانداردهایی را برای اندازه گیری این هنرها بوجود آورده و سپس پایه های فلسفه ، ریاضیات و دیگر علوم جدید را پایه گذاری کردند.
اغلب افراد وقتی برای اولین بار ادبیات آتن کلاسیک را می خوانند شگفت زده می شوند. به نظر می رسد این متنهای کهن بسیار آشنا تر ازآثار متاخر مثلاً دانته دوزخ است ، اگرچه اینگونه ادبیات تقریباً ۲۰۰۰ سال بعد به زبانی بسیار نزدیک به زبان کنونی نوشته شد. اما در حقیقت نمایشنامه های یونانی بی شباهت به هر چیزی بود که جهان قبلاً دیده بود. رویدادهایی که درآنها توصیف می شود،وحشتناک ، هولناک و افراد حاضر در این نمایشنامه ها بسیار پرشور و عاطفی هستند .در حقیقت شخصیت های این داستانها و نمایشنامه ها؛طبیعت انسان را در بهترین و بدترین حالت نشان می دهد.
این شیوه تفکر یونانی است که جهان غرب از آن به ارث برده است. کشف مجدد علم و فلسفه یونانی در اروپای قرون وسطایی ، رنسانس را شعله ور کرد. به رسمیت شناختن میراث یونانی در اروپا مانند آن است که ماهی از آب قدردانی می کند. نحوه مطالعه این میراث ، خود محصول آن میراث است. جستجوی های در حوزه دانش نیز حتی امروزه بیشتر به مقوله های یونانی مانند سیاست ، فلسفه ، تاریخ و علوم فردی ارتباط می یابد. حتی کلماتی که برای این رشته ها به کار می رود،معمولاً برگرفته از کلماتی است که یونانی ها از آن استفاده می کنند – فناوری ، اقتصاد ، منطق ، حتی کلمه “مدرسه” ، برگرفته از مدرسه یونانی است.
اما ریشه های شکل گیری این تمدن چگونه بود؟در آغاز قرن ششم پیش از میلاد ، آتن با ناآرامی های اجتماعی که بسیاری از قطبها (ایالت-شهرها) را تحت تأثیر قرار داده بود ، دچار هرج و مرج شد. کشاورزان ، که بسیاری از آنها سربازان هوپلیت بودند ، در برابر اشراف زاده گرد هم آمدند و جنگ داخلی اجتناب ناپذیر به نظر می رسید. این تنش های متعدد ناشی از نبود قوانین مکتوب بود. از نظر یونانیان ، عدالت به عنوان بخشی از یک نظم کیهانی حتی بر خدایان حکومت می کرد ، اما در واقع اشراف زاده ها قوانین را کنترل می کردند و می توانستند آنها را به دلخواه تغییر دهند. با بروز این مشکلات آتنی ها در سال 594 پیش از میلاد با انتخاب شاعری به نام سولون (۶۳۸–۵۵۸ قبل از میلاد مسیح) به عنوان یک طراح فکر و اندیشه و نیز با دستور اصلاح قانون اساسی ،سعی کردند جلوی جنگ داخلی را بگیرند.
قطعاً سولون یکی از اولین متفکران محوری یونانی بود که امروزه شناخته می شود. او به طور گسترده ای در یونان سفر کرد ، از کرزوس در لیدیا و تالس در میلتوس دیدن کرد. به گفته پلوتارک ، سولون “نه یک ثروتمند” ، بلکه یک “عاشق خرد” (Philosophia) بود. او مانند تالس مدتی را در مصر گذراند ، جایی که به گفته افلاطون ، داستان آتلانتیس را از کاهنان مصری شنید.
سولون به آتنی ها گفت که وضعیت سیاسی ناپایدار آنها را نمی توان به دلیل یک امر الهی سرزنش کرد. بلکه این وضعیت نتیجه خودخواهی انسان است. وی گفت که همه شهروندان باید مسئولیت این دیسنومیا (اختلال) را بپذیرند. به نظر او راه حل در دستان آنهاست و تنها یک تلاش سیاسی مشترک می تواند آرامش ،انضباط و تعادل اجتماعی را بازگرداند .بویژه در مورد تعادل تاکید بر این نکته بود که تعادل بدان معناست که هیچ بخشی از جامعه نباید بر بخش های دیگر تسلط داشته باشد.
سولون دست به اصلاحاتی زد وحاکمیت قانون را تقویت کرد و آتن را در مسیر دموکراسی قرار داد. به عنوان مثال ، او بدهی هایی را که بیشتر توسط کشاورزان وبه دلیل وجود سیستم برده داری ایجاد شده بود را لغو کرد و حقوق و امتیازات هر طبقه از جامعه آتنی را با توجه به میزان ثروت رسمی و قانونی کرد. در این وضعیت توان کار آفرینی و نیز تولید ثروت به منظور بهبود وضعیت کل اجتماع (به جای افزایش ثروت شخصی) ملاک دسترسی به مشاغل دولتی بود. او یک سری رتبه بندی ها، سرشماری و اطلاعات آماری و اقتصادی ایجاد کرد که بر اساس آن هر شهروند بزرگسال ثروت خود را ثبت می کردند. بنابراین همه به این دفاتر دسترسی داشت. بر اساس نظریات سولون ، یک قانون جامع نوشته شد و باثبت آنها برا لواح متعدد، در دسترس عموم قرار گرفت ، تا شهروندان بتوانند با مبنا ونحوه اداره کشورآشنا شده و به حقوق خود نیز واقف شوند.
بدین ترتیب سولون استاندارد جدیدی را به عنوان یک شهروند ایده آل تعیین کرد: او در تمام طول عمرش بدون دریافت پاداش شخصی و به عنوان فردی همتراز مردم ؛به مردم خدمت کرد.. اما اشاره به این نکته نیز ضوروت دارد که با این حال ، اصلاحات و ایده های او بلافاصله پذیرفته نشد و پس از خروج او از حوزه فعالیتهای اجتماعی ، آتن دوباره درگیر جنگ داخلی و آنارشی شد. اما این ایده ها یونان را تحت تأثیر قرار داد وحتی بسیاری از سرزمنیهای همسایه آتن؛ از تجربیات سولون بهره گرفته و به وضعیت خود بهبود بخشیدند .در نهایت هم در سالهای بعدی بر اساس تفکرات سولون یونانیان به وضعیت بسیار بهتری دست یافتند.بدین ترتیب نظریات سولون نه تنها بر توسعه سیاسی بلکه بر توسعه علم و فلسفه اولیه یونان تأثیر گذاشت.
نویسنده : سالی مالام
مترجم علی محرابی
گروه گزارش