“آژنگ نیوز”:به مناسبت برگزاری المپیک ۲۰۲۰ توکیو نگاهی به بازی های المپیک داریم .گرد همایی جهانی المپیک یک رویداد مهم ورزشی است که توجه بسیاری را درسراسرجهان،ازهر نژاد،سنی وموقعیت های اجتماعی به خود جلب می کند.به گونه ای که در دوره های اخیر المپیک نزدیک به دو سوم از جمعیت جهان درگیر تماشای مسابقات المپیک شده اند.برگزاری این بازی ها در دو مقطع تاریخی صورت گرفته است،دوران یونان باستان و دوران مدرن.بازی های المپیک دریونان طی چند قرن هر چهارسال یکبار برگزار می شد،تا اینکه در اوایل دوران مسیحی از بین رفت.بازی های المپیک در دوران مدرن نیز از سال ۱۸۹۶ آغاز شد.
شاید تفاوت اساسی بین المپیک باستان ومدرن دراین باشد که اولی با انگیزه احترام به خدایان یونان باستان برگزارمی شد.درحالی که بازی های مدرن نوعی ارج گذاری واستقبال ازاستعدادهای ورزشی شهروندان همه ملت ها است.مسابقات اولیه المپیک شامل رقابت در موسیقی،سخنوری ونمایش های تئاتر نیزبود.اما دربازی های مدرن برنامه های ورزشی به صورت گسترده برگزار شده اند.حتی در برخی مقاطع تاریخی رویداد المپیک قرار بوده جای همه رویدادهای جهانی را بگیرد مثلا این رقابت های دوستانه توانسته جایگزین رویداد جنگ بین المللی شود.البته باید اشاره کرد که متاسفانه در برخی بخشها، رویداد المپیک از آن آرمانهای والایش به نحو محسوسی فاصله گرفته است.
نگاهی به المپیک باستان
اولین تاریخ قابل اعتمادوثبت شده برای اولین المپیک سال ۷۷۶قبل از میلاد است،اگرچه تقریباً همه مورخان تصورمی کنند که بازی ها قبل از آن نیز به صورت پراکنده و غیر منظم آغاز شده بود.
اما مسلم است که اولین جشنواره المپیا در اواسط تابستان سال ۷۷۶ ق.م. در سواحل شرقی متمدن شبه جزیره پلوپونز برگزار شد.آن جشنواره به صورت یک رویداد منظم برنامه ریزی شده در دوران طلایی یونان قبل از مسیحیت برگزارشده است.به عنوان سند مبتنی بر ماهیت مذهبی این بازیها (که به احترام زئوس ، مهمترین خدای پانتئون یونان باستان برگزار می شد) ، تمام جنگها در طول مسابقات متوقف می شدند.مسابقات البته جذابیت محلی داشته و هر مسابقه یا نمایش در یک روز برگزار و به پایان می رسید.
المپیک مدرن
احیای بازی های المپیک در سال۱۸۹۶،برخلاف بازی های اصلی،دارای یک تاریخچه مشخص و روشن است.پیردو کوبرتین (۱۸۶۳–۱۹۳۷) ،یک جوان فرانسوی،به دنبال اجرای یک برنامه آموزشی در فرانسه با بهره گیری ازآداب یونان باستان مبتنی بررشد متعادل ذهن و بدن ؛بود.البته یونانیان خودنیزبا برگزاریبازیهای محلی ورزشی در آتن طی دهه ۱۸۰۰سعی در احیای المپیک داشتند،اما تلاش هایشان پایدار نبود.با این حال،عزم و تلاش سازمانی بارون دو کوبرتین ، با بهره گیری از امکانات بین المللی و سازماندهی برنامه ها ،امکان شکل گیری جنبش مدرن المپیک را فراهم آورد.در سال ۱۸۹۲ وی در جلسه اتحادیه ورزشهای ورزشی در پاریس ،در مورد المپیک سخنرانی کرد.علی رغم استقبال اندک شنوندگان،وی همچنان بر برنامه اش پافشاری کردوسرانجام یک کنگره بین المللی ورزش در ۱۶ژوئن ۱۸۹۴ تشکیل شد.این کنگره با حضور نمایندگان بلژیک،انگلیس،فرانسه،یونان،ایتالیا،روسیه،اسپانیا،سوئد و ایالات متحده و با هدف احیای بازی های المپیک برگزار شد.در این میان ۹ کشورحمایت حمایت کاملشان از برگزاری المپیک را اعلام کردند. کوبرتن درابتدا قصد داشت بازیهای المپیک را درفرانسه برگزار کند،اما نمایندگان دیگر کشورهای وی را متقاعد کردند که یونان کشور مناسبی برای میزبانی اولین المپیک مدرن است.البته شورا اعلام کرد که المپیک هر چهار سال یکبار به شهرهای بزرگ دیگر جهان منتقل شود.
سیزده کشوردراولین دوره و درآتن در سال ۱۸۹۶به رقابت پرداختند. ۹رشته ورزشی در دستور کار قرار گرفت: دوچرخه سواری ،شمشیربازی،ژیمناستیک ، تنیس روی چمن، تیراندازی،شنا،دوومیدانی،وزنه برداری وکشتی.برگزاری این بازی ها چنان موفقیت آمیز بود که برنامه برگزاری دومین المپیاد که قرار بود درکشور فرانسه برگزار شود؛در دستور کار قرار گرفت.بنا براین بدون وقفه بازیهای المپیک در سالهای ۱۹۰۰ و ۱۹۰۴ برگزار شدوتا سال ۱۹۰۸تعداد ورزشکاران حاضر نسبت به اولین دوره آتن به ۴برابر رسید. یعنی از۳۱۱ نفربه۲۰۸۲نفرافزایش یافت.جالب اینکه پوشش رسانه ای این رویداد مهم از سوی رسانه ها نیزانجام گرفت.به عنوان نمونه روزنامه گازتا دلا اسپورت ایتالیا همزمان با برگزاری اولین المپیک مدرن انتشارش را آغاز کرد که امسال هم ۱۲۵ساله شده است.
المپیک از آن پس هر چهار سال یکبار به جز در جنگ جهانی اول و جنگ جهانی دوم (۱۹۱۶ ، ۱۹۴۰ ، ۱۹۴۴) به صورت مرتب برگزار گردیده است.
به دنبال استقبال کشورها از المپیک تابستانی از سال ۱۹۲۴،یک بازی المپیک زمستانی،و درهمان سال بازیهای تابستانی در یک مکان جداگانه برای ورزش های رایج در آب و هوای سرد برگزار می شد.اولین دوره این بازی ها در منطقه شامونی از کشور فرانسه انجام گرفت.
بازی های تابستانی وزمستانی به طورسنتی در طی یک سال برگزار می شد،اما به دلیل افزایش استقبال ازهر دو المپیک،بازی های زمستانی پس از ۱۹۹۲به زمان دیگری منتقل شدند.دوره های بعدی در لیلهامرنروژ،در سال ۱۹۹۴، در ناگانو ژاپن در ۱۹۹۸ ، در سالت لیک سیتی یوتا در سال ۲۰۰۲ ، در تورین ایتالیا در سال ۲۰۰۶ ،در سال ۲۰۱۰ درونکوور و آخرین آن المپیک زمستانی ۲۰۱۸ در شهر پیونگ یانگ در کره جنوبی ؛به صورت جداگانه و با فاصله زمانی برگزار شد.
تغییرات المپیک
در دوران مدرن المپیک تغییرات بسیاری داشته است.در اولین گام محل برگزاری المپیک در هر دوره به کشورهای مختلف واگذار شد. بدین ترتیب مشارکت جهانی بوجود آمد.ضمنا به این بهانه،زمینه توسعه متوازن حداقل درورزش برای همه فراهم شد.تغییرات دیگر درمورد مسابقاتی بود که برگزار شده است.
برخلاف افسانه های رایج ،مسابقه دوماراتن برای اولین بار در آتن۱۸۹۶ معرفی شد.براساس افسانه یک یونانی گفته می شود در حدود 490 سال قبل از میلاد،دونده ای 40 کیلومتر از ماراتن تا آتن دویده است،اما هیچ مسابقه ای برای بزرگداشت این داستان در هیچ یک از بازی های المپیک باستان وجود نداشته است.
در آتن ۱۸۹۶ ، در اولین ماراتن رقابتی المپیک ،اسپیریدون (یااسپیروس) لویی از کشور یونان برنده شد ، که بلافاصله به یک قهرمان ملی تبدیل شد.
البته درسالهای اولیه،فاصله مشخصی برای ماراتن وجود نداشت،بیشتر مسابقات در حدود 40 کیلومتر یا 25مایل طول برگزارمی شد. این استاندارد مسابقات ماراتن یعنی طول ۴۲.۱۹۵ کیلومتر امروزی (۲۶.۲مایل) ، ابتدا در بازیهای المپیک ۱۹۰۸ لندن مورد توجه قرار گرفت،سپس در سال ۱۹۲۱ طول استاندارد مسابقات شده است.در المپیکهای اولیه مسابقات شنا در آبهای آزاد برگزار می شدکه بعدا به استخرهای سرپوشیده منتقل شد. تغییر جالب دیگراینکه برندگان المپیک در آتن مدال طلا دریافت نکردند. به نفر اول یک مدال نقره و همچنین یک شاخه زیتون اهدا شد. نایب قهرما ن نیزیک مدال مس و شاخه ای گل دریافت کرد.
مدال های طلا ، نقره و برنز برای سه نفر اول تا سوم، در سومین المپیک مدرن ، در سنت لوئیس ، میسوری ، ایالات متحده ، در سال ۱۹۰۴ رایج شد. در این میان نیز تعداد ورزشهایی که درالمپیک به عنوان مسابقه در نظرگرفته می شد،کم و زیاد شده است.اما تغییرات اساسی تردر زمینه اهداف و آرمانهای المپیک بوده است.
به عنوان اولین مورد می توان اشاره کرد که ایدئولوژی ملی گرایی،که در اوایل قرن ۲۰ جهان را فرا گرفت،آثار خود را در المپیک برجای گذاشت. ناسیونالیسم ورزشی توسط آلمان در المپیک برلین به نحو آشکاری چهره نمود. پیروزی دونده سیاه پوست بر خلاف ایدئولوژی ملی گرایانه هیتلر،نمونه ای از این مشکل بود.این رویداد موجب تشدید سیاست زدگی المپیک شد.دراین ارتباط میتوان به تحریم المپیک به صورت سیاسی از سوی برخی کشورهادر سالهای: ۱۹۵۶در اعتراض به حمله اتحاد جماهیر شوروی به مجارستان، ۱۹۷۶ که ۳۳ کشور آفریقایی دراعتراض به سیاست های آپارتاید آفریقای جنوبی ، بازی ها را تحریم کردند،همچنین ۱۹۸۰و ۱۹۸۴در اعتراض به حمله شوروی به افغانستان را نیزمیتوان اشاره کرد.
بازی های مدرن المپیک با هدف معرفی ورزشکاران برجسته ضمن حفظ روحیه دوستی میان رقبا بود.اما به تدریج وقتی کشورها متوجه شدند که برگزاری المپیک در کشورشان منافع مالی به دنبال دارد،تصاحب چنین موقعیتی ارزش مالی فراوانی داشت.به دلیل پتانسیل فوق العاده سود،روند انتخاب شهرهای میزبان سیاسی شده و پتانسیل زیادی برای فساد بوجودآمد.یک رسوایی در اواخر سال ۱۹۹۸ شکل گرفت،یعنی زمانی که مشخص شد داوطلبان برگزاری مسابقه سالت لیک سیتی (برنده) برای بازی های زمستانی ۲۰۰۲ به اعضای تصمیم گیرنده رشوه داده اند ودرنهایت مجبوربه استعفا شدند.بعدها نیز برگزاری المپیک درناگانووسیدنی نیزموردسو ء ظن رشوه خواری قرار گرفت.
در نهایت چند روز آینده نیز المپیک توکیو به صورت رسمی و در یک وضعیت استثنایی یعنی شرایط کورونایی و بدون حضور تماشاگران در ورزشگاهها آغاز می شود.ابتدا قرار بود المپیک در سال ۲۰۲۰ برگزار شود اما برگزاری این المپیک هم با تردیدهایی همراه بود.لکن در نهایت با یک سال تاخیر چند روز دیگر المپیک ۲۰۲۱ توکیوبرگزار می شود.چه می دانیم شاید جهان آینده رو به سمتی برود که المپیکها به خاطر مشکلاتی مثل رشوه خواری و بیماری،شکل برگزاریش تغییر یابد!!
حسن محرابی
گروه گزارش