کتاب «شهر زیبای افلاطون» نوشته‌ی فتح‌الله مجتبایی به همت انتشارات هرمس منتشر شد.این کتاب دارای ویژگی هایی منحصر به فردی نسبت به کتابهای مشابهی است که انتشار یافته اند،آقای مجتبایی در این گفتگو به ویژگی های کتاب پرداخته اند.
دکتر مجتبایی درباره‌ی انتشار این اثر بعد از چهل سال در گفت‌وگویی با روزنامه‌ی اطلاعات گفت: سابقه فرهنگی ایران و فکر و اندیشه ایرانی نشان می‌دهد که در طول تاریخ از تاثیرگذاری و گسترش فراوانی برخوردار بوده است. به طوری که معتقدم افلاطون به عنوان پدر فلسفه غرب از فکر ایران تأثیر گرفته و اندیشه‌های این فیلسوف بی توجه به بن مایه‌های فکر ایرانی نبوده است.
وی در ادامه گفت: این کتاب جزو نخستین کتاب‌هایی است که من تألیف کردم و باید بگویم که در این کتاب بحث بر سر این است که «شهر زیبای افلاطون و شاهی آرمانی در ایران باستان» ایران چه تاثیری بر افلاطون داشته است. تأثیر زرتشت را همیشه گفته‌اند اما من در این کتاب به شکل قطعی اشاره کرده‌ام که افلاطون تحت تأثیر نظریه سیاسی در ایران باستان بوده است.
دکتر مجتبایی با اشاره به این نکته که اغلب محققان غربی معتقدند که زمینه‌های رشد و نمو فلسفه یونان باستان بوده است ولی باید بگویم که این به صورت مطلق نیست، گفت: برای غربی‌ها بسیار سخت است که ببینند فلسفه از جای دیگر به خصوص از ایران و شرق باشد.
اگرچه محققان منصفی هم بودند که به این قضیه تاکید کردند و نشان دادند که زمینه‌های فکر فلسفی از شرق و ایران بوده است. محققان غربی چندان جرات گفتن این زمینه را ندارد اما آن‌ها هم که گفته‌اند کمتر مورد توجه قرار گرفته‌اند. باید این موارد به صورت علمی و منصفانه در اختیار پژوهشگران قرار گیرد.
“شهر زیبای افلاطون و شاهی آرمانی در ایران باستان در ابتدا رساله دکتری مجتبایی نبود؛ اما بعداً این کتاب را به عنوان رساله دکتری ایشان قبول کردند و دانشگاه تهران درجه دکتری بابت این کتاب به وی اعطا کرد. دکتر مجتبایی، درجه دکتری تاریخ ادیان و فلسفه شرق را از دانشگاه هاروارد اخذ کرد که بخشی از آن رساله با عنوان «منتخب جوک با شست» از میرابوالقاسم فندرسکی در سال ۸۸ از سوی انجمن حکمت و فلسفه ایران منتشر شد.
دکتر مجتبایی در ادامه این گفت و گو تاکید کرد: من در این اثر مکتب افلاطون را بر مبنای آثار شاهان هخامنشی بررسی کرده‌ام و معتقدم کسانی که تا کنون درباره رابطه مکتب افلاطون با افکار ایرانی مطالبی نوشته‌اند، همگی بنای کار خود را بر ادبیات دینی زرتشتی، خاصه نوشته‌های پهلوی، قرار داده‌اند و به آداب و قواعد شاهی در ایران که بر نظام طبقاتی آریایی و سنن و آیینهای خاص آن استوار بوده است، توجه نداشته‌اند؛ و این نخستین بار است که آثار شاهان هخامنشی از این لحاظ اجمالاً بررسی می‌شود.
وی افزود: من کوشیده‌ام که برخی از جنبه‌های اساسی فلسفه سیاسی و اجتماعی افلاطون را با پاره‌ای از آراء و آرمان‌هایی که مردم ایران درباره نظام جامعه و مقام شاهی داشتند تطبیق کنم. همانندی‌های آن‌ها را باز نمایم و ارتباط آراء حکیم یونانی را با افکار و معتقدات ایرانیان روشن گردانم.
دکتر مجتبایی در ادامه این گفتگو با اشاره به این موضوع که هندی‌ها درمورد تأثیر فکر شرقی بر اندیشه‌های غربی هم بسیار کار کرده‌اند گفت: من گمان می‌کنم هیچ دو ملتی به اندازه‌ی دو ملت ایران و هند به هم پیوسته نیستند و وقتی می‌گویم ایران مقصودم ایرانی است که افغانستان امروز و تاجیکستان امروز در آن یکی بود. لذا اندیشمندان ایرانی هم باید به جد در این زمینه تحقیقات مهم و قابل تاملی داشته باشند و ما بتوانیم کاستی‌های علمی که در این مورد وجود دارد را برطرف کنیم.
کتاب”شهر زیبای افلاطون”.نویسنده :فتح‌الله مجتبایی، انتشارات هرمس، چاپ اول ۱۳۹۹، ۲۷۴ صفحه، ۶۵۰۰۰ تومان.
گروه گزارش