کلوچه سنتی فومن ماحصل سیر تحول «قند کلوچه» و «نان قندی» قدیم است که با تغییراتی به شکل امروزی خود درآمده وامروزه یکی از کلوچه های معروف وسنتی کشورمان است. این کلوچه خوشمزه بومی مواد اصلی آن را آرد، تخم مرغ، شکر، روغن حیوانی، دارچین، وانیل، جوز و مغز هل تشکیل می‌دهد. بعبارت دیگرنوعی نان شیرین و مغزدار است که روی آن به وسیله مهر مانندی منقوش می‌شود. سپس همچون نان‌های عادی در درون کوره پخت قرار می‌گیرد تا پخته شود و در یک بسته بندی به مسافران و گردشگران عرضه گردد.
در رابطه با تاریخ پیدایش وبانی آن اظهار نظرهای متعددی ارایه شده است. برخی پخت آنرا به شماری از زنان منطقه نسبت می دهند که بصورت خانگی به تهیه آن مبادرت می کردند. به قولی هم مرحوم باقر زهری قناد آنرا بنیان نهاده است. اما آنچکه به حقیقت نزدیکتر است آنکه ؛ پخت آن به دوره پهلوی اول برمی گردد.گفته می شود پدر مرحوم حضرت آیت الله محمد تقی بهجت فومنی(ره)، یعنی مرحوم کربلایی میرزامحمود حوالی سال ۱۳۱۰ خورشیدی برای دیدار فرزندش به کربلا می رود که پخت این کلوچه را که ابتدا بسیار ساده بود،در آنجا نزد برادرش مرحوم میرزاعلی اکبر فرا می گیرد و بعد از آمدن به زادگاهش ، سالهای ۱۳۱۵- ۱۳۱۴ در کنار پخت نان، شروع به پخت کلوچه نیز می نماید و از آن زمان به بعد، این سنت رواج پیدا می کند، بطوریکه به ترویج آن می پردازد و حتی این پیشه را به دیگران هم می آموزد و بعدها کسانی همچون: مرحومان میرزا مهدی بهجت، محمدعلی رجبیون، یدالله خبازیان، حاج مهدی پورعلی، محسن نانواباشی اصفهانی, هادی دخت علیزاده راه او را ادامه داده و به پخت و فروش آن درسطحی وسیع تر اقدام میکنند.
بنا به اظهارات آگاهان محل ؛ دراواسط دهه ی پنجاه در دوره شهرداری مرحوم نصرت الله فرّهی بعد از آنکه به تعداد فراوانی پخت شد و در استادیوم آزادی تهران در زمان انجام بازیهای آسیایی (شهریور ۱۳۵۳) بین تماشاگران توزیع گردید، به شهرت بین الملی نیز رسید واین آغاز شهرت این شیرینی محلی در سطح جهانی بود که امید است به ثبت ملی نیز برسد . سالها بعد زمانی که صنف نانوایان از کلوچه پزان جدا شد,بیش از پیش شهرت یافت واز آن پس بر تعداد کلوچه پزان این شهرستان هم به تدریج افزوده شد. این کلوچه همان طور که از نامش پیداست، متعلق به شهر فومن است، البته هم اکنون در جاهای مختلف استان گیلان ودیگر نقاط کشور نیز پخت می شود. امروزه هر گردشگر و مسافری که از این شهر گذر می کند، این کلوچه را به عنوان سوغات به شهر خود می‌برد.
گروه تاریخ