نویسنده :مایکل دیلون
نگاهی به تاریخچه اویغورها در چین،بیانگر آن است که مشکل منطقه سین کیانگ چین ریشه تاریخی عمیقی دارد. در اواخر سال 2018 گزارش هایی مبنی بر ایجاد تغییرات گسترده ای درترکیب جمعیتی در منطقه خودمختار سین کیانگ اویغور ارایه شد.
این اقدامات شامل بازداشت صدها هزار نفر از اعضای جامعه مسلمان اویغور مظنون به دست داشتن در تظاهرات و یا همدردی با تظاهرات و حمله به نهادهای دولتی بود. مقامات چینی در ابتدا وجود چنین برنامه ای را انکار کردند اما سرانجام فقط گفتند که اردوگاه های ایجاد شده به عنوان مراکزی برای آموزش اویغورها و اعزام آنها به کارهای تولیدی هستند.
اگرچه درگیری در سین کیانگ بین اویغورها و دولت چین در دو سال گذشته شدت یافته است ، اما این موضوع چیز جدیدی نیست.وقایع کنونی آخرین اقدام دولت در یک مبارزه قومی-مذهبی و سیاسی است که برای چندین دهه و به اشکال مختلف و طی قرن ها در جریان بوده است.یعنی این وضعیت با روی کار آمدن حزب کمونیست چین در سال 1949 و به صورت ناگهانی بوجود نیامد .
نسل فعلی اویغورها ، که بسیاری از آنها از فرزندان فعالان قبلی هستند ، عمیقا از سیر متمایز تاریخ اویغور آگاه هستند ، تاریخی که با تاریخ منطقه ای گره خورده است .
سین کیانگ ، در منتهی الیه شمال غربی چین ، تقریباً سه برابر فرانسه است: رسماً این استان یک استان نیست بلکه یک “منطقه خودمختار” با اکثریت جمعیت غیر چینی است. اویغورها از نظر قومی و فرهنگی چینی نیستند ، بلکه یک قوم ترک هستند که زبان آنها نزدیک به ازبکی و مردم ازبکستان است .همچنین از نظر فرهنگی نیز شباهتهایی با فرهنگ مردم ترکیه دارند. با اینکه آنها تا همین اواخر آنها اکثریت جمعیت سین کیانگ را تشکیل می دادند ،غالباً به عنوان اقلیت توصیف می شدند .ولی اویغورها این منطقه را به عنوان وطن خود در نظر می گیرند و از سرزمینشان به عنوان ترکستان شرقی (تورکی شرقی) یاد می کنند. تقریباً 11 میلیون اویغور در سین کیانگ – یعنی چیزی کمتر از نیمی از کل جمعیت – از نظر تاریخی و فرهنگی مسلمان هستند ، مانند اکثر اقوام کوچکتر آن منطقه ، قزاق ها ، قرقیزها و هوی های چینی زبان.این تفاوتهای اجتماعی ، کاملا از لباس آنها ، غذای آنها و محیط زندگی اشان مشخص است.
ریشه ها
حضوراویغورها در این منطقه از زمان مهاجرت بزرگ یا گسترش اقوام ترک از استپ های مغولستان و از قرن ششم آغاز شد . پس از شکست نخبگان حاکم وفادار به آیین بودا ، در قرن یازدهم ، اسلام به شکل صوفیانه خود مذهب غالب در این منطقه بود. تاریخچه اویغورها در اوایل دوران مدرن،یک داستان جذاب ازشهرهای اسلامی است ، به ویژه آنهایی که در کاشگر و ختان مستقر بودند و توسط خلفا اداره می شدند ، که هم حاکمان موقت و هم رهبران معنوی دستورات صوفی نقشبندی بودند. اوج برتری صوفیان در اواخر قرن شانزدهم و هنگامی که خانخانه سعیدیه فروپاشید و منطقه تحت تسلط خوجه ها ، شخصیت های قدرتمند سیاسی که رهبران معنوی نظم نقشبندی نیز بودند ، آغاز شد. در سال 1679 اپاق خوجه افسانه ای ، از نوادگان شیوخ سمرقند ، قدرت را در کشکر به دست گرفت. مقبره وی اکنون یک جاذبه گردشگری است .مقبره خانوادگی که در آن قرار دارد هنوز توسط اویغورها مورد احترام است.
با گسترش سلسله چینگ به آسیای داخلی و مرکزی ، حاکمان نهایی خوجه در سال 1759 سرنگون شدند. سلسله چینگ از سال 1644 تا 1911 خانه حاکم چین بود اما از اینکه یک سلسله کاملا “چینی” باشد فاصله داشت. نخبگان حاکم آن در اصل مانچوها از استپ ها و جنگل های شمال شرقی آسیا بودند و آنها با کمک متحدان مغولستان و مقامات چینی هان حکومت می کردند. فقط در اواسط قرن 18 بود که ترکستان شرقی در قلمرو امپراتوری چین قرار گرفت.
دولت چینگ سازمان های نظامی و دیوان سالاری را تأسیس کرد و شروع به ارجاع این منطقه به زبان چینی به عنوان xin jiang (“مرز جدید”) کرد. آنها از طریق نخبگان محلی ترک زبان مسلمان حکومت می کردند و از همان ابتدا مقاومت وجود داشت. موفق ترین این شورش ها توسط یاکوب بیگ (77-1820) رهبری شد ، وی در سال 1867 یک دولت مستقل در کشگر تأسیس کرد. رژیم وی توسط نیروی نظامی تحمیل شد اما برای مشروعیت خود به سنت شیوخ نقشبندی متکی بود.
بعد از شوروی
به دنبال فروپاشی قدرت شوروی در سال 1991 ، مردم ترک در آسیای میانه ،کشورهای مستقلی مانند: ازبکستان ، قزاقستان و قرقیزستان را تشکیل دادند. همزمان با آن در استان سین کیانگ نیز تلاشهایی برای ایجاد یک کشور مستقل شکل گرفت.اما برخورد با این اقدامات موجب سرخوردگی ساکنان منطقه ومنجر به افزایش مقاومت توسط گروه های مخفی در داخل سین کیانگ و سایر کشورها در قزاقستان ، قرقیزستان و پاکستان شد. به همین جهت این مشکلات همچنان ادامه دارد.
توضیح در خصوص نویسنده :مایکل دیلون مدیر مرکز مطالعات معاصر چین در دانشگاه دورهام بود. از کتابهای اخیر وی می توان به سین کیانگ در قرن بیست و یکم: اسلام ، قومیت و مقاومت اشاره کرد.
گروه ترجمه