شهرستان انار در استان کرمان و در بین جاده یزد رفسنجان و بر سر دو راهی تهران به بندر عباس و تهران به کرمان قرار گرفته است. قدمت‌اش بر اساس آثار باستانی موجود در آن به پیش از اسلام می‌رسد.
«نام نخست این شهر ابان بوده است که بیش‌تر جغرافی‌دانان قرن سوم و چهارم هجری، این شهر را با این نام در کتاب‌های خود آورده‌اند. یکی از این نقشه‌ها که یک کارتوگراف فرانسوی به نام “ریگوبرت بون” در سال ۱۷۷۱ میلادی از ایران طراحی کرده، نشان می‌دهد که نام انار دست‌کم تا ۲۴۰ سال پیش هنوز ابان بوده است.» ابان یا آبان برگرفته از «آبان‌یشت» اوستا است. آبان به معنای «آب‌های روان» و صفت آناهیتا (ناهید)، ایزد بانوی نگهبان آب‌ها در دوران ایران باستان بوده است.
یکی از رسوم مردم انار در شنبه اول سال از دوران باستان تا چند دهه پیش، این بوده است که روی تپه‌ای به نام «تل غلو» گرد هم می‌آمدند و آش رشته می‌پختند و به شادی و سرور می‌پرداختند و پس از آن به باغی می‌رفتند که دو رود آب از داخل آن عبور می‌کرده و به آن «آب مادر و دختر» گفته می‌شده و در کنار این آب‌های روان، شادی می‌کردند.
این رسم در انار از اهمیت آب نزد مردم این منطقه و پیوند آن با نام دوران باستانی‌اش یعنی آبان خبر می‌دهد. علاوه بر این‌ها در انار منطقه‌ای بیابانی با چند کوه به نام «شمش» وجود دارد و شمش به معنای «خدای خورشید بابلی» است. علاوه بر این رسوم، در شب چهار شنبه سوری، مراسمی به نام «مهره دوره» (به زبان محلی: ما رِو دو رِو) در شهر انار انجام می‌شده است.
در کتاب «جغرافیای تاریخی سرزمین‌های خلافت شرقی» نوشته «گای لو استرنج» بریتانیایی چنین آمده است: «در ۷۵ مایلی شهرستان یزد نیمه‌راه یزد-شهر بابک، شهر انار قرار گرفته است که در جهت خاوری ۶۰ مایل تا بهرام‌آباد (رفسنجان امروزی) فاصله دارد. اکنون انار از توابع ایالت کرمان است ولی این ولایت در قرون وسطی از توابع ایالت استخر (اصطخر) فارس بوده است و آن را ولایت روذان می‌نامیدند.» (ص ۳۰۷، ترجمه محمود عرفان)
از مراکز تاریخی مهم این منطقه ارگ تاریخی انار است که بر فراز تپه‌ای در مرکز شهر انار قرار گرفته است.
تاریخ احداث ارگ انار بر اساس گزارش ثبتی سازمان میراث فرهنگی به دوره‌های پیش از حمله اعراب به ایران برمی‌گردد که در دوره صفویه مورد بازسازی مجدد قرار گرفته است. این ارگ در سال 1389 در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
از جمله شهرها و روستاهای شهرستان انار می‌توان به این موارد اشاره کرد: انار، امین‌شهر، بیاض، قربان‌آباد، بهشت‌آباد، ده‌نو، گیتی‌آباد، ساقی و گلستان.
گروه گزارش