نمایی از کهن ترین تصویر رستم و رخش او در نقاشی های پنجکنت،پنج قرن پیش از سرایش شاهنامه فردوسی.
پَنجَکِنت یا پنجکند یا پنجه‌کند یا بومجکث(به فارسی تاجیکی) شهر و ناحیه‌ای است در ولایت سغد تاجیکستان که در قسمت باختری این جمهوری قرار دارد.
بیشتر مردم ناحیۀ پنجه‌کند تاجیک‌اند، اما شماری ازبک نیز در آنجا زندگی می‌کنند. نام اصلی آن «پنج کند» به معنای پنج شهر است. در ابتدا «پنج‌ده» نام داشت. پدر شعر پارسی، رودکی اهل این شهر بود.
ویرانه‌های شهر کهن پنجکنت در حدود ۶۵ کیلومتری جنوب شرقی سمرقند، در دره زرافشان، و بر سر راهی است که زرافشان را به سمرقند می‌پیوندد. پنجکنت، که در سده‌های چهارم و پنجم میلادی، به عنوان پایتخت هپتالیان بنیان نهاده شد، در سده هفتم به کمال ترقی خود رسید.
مهم‌ترین نقاشی‌های سغدی که بیش از همه بهتر حفظ شده، در پنجکنت به دست آمده‌است. ویژگی بارز آثار هنری کشف‌شده در پنجکنت، تاریخی بودن آن‌ها و رابطهٔ ساختاریشان با معماری است. این آثار به صورت نقاشی‌های دیواری، چوب‌های کنده‌کاری و مجسمه‌های گِلی به جای مانده‌است.
در میان آثار هنری کشف‌شده در پنجکنت، نقاشی در جایگاه نخست قرار دارد. در این شهر بیش از پنجاه مکان از زیر خاک بیرون آمده که دیوارهایشان قبلاً انباشته از نقاشی‌هایی با موضوعات متعدد بوده‌است. نقاشان پنجکنت روی موضوعات گوناگونی کار کرده‌اند. این موضوعات را می‌توان در چهار گروه «مذهبی»، «حماسی»، «عامیانه»، و «زندگی روزمره» دسته‌بندی کرد. در نقاشی‌های حماسی پنجکنت تصاویری از قهرمان‌های شاهنامه مانند رستم، سیاوش، گردآفرید و غیره را می‌توان مشاهده کرد.
گروه تاریخ