چهارشنبه سوری استقبال از سال نو به شمار می آید .به همین جهت درآذربایجان بر اساس آداب و رسوم قدیمی پیش از رسیدن چهارشنبه سوری به خانه تکانی و گردگیری و پاکیزگی می پرداختند . ریختن وسیله های فرسوده و کهنه زندگیشان را به شب چهارشنبهسوری محول میکردند که در این میان رسم کوزه شکستن که نماد دورریختنی و صاعقه قدیمی بود، عمومیت بیشتری یافته است. برای سال نو که در پیش است از چهارشنبه سوری جامهای نو می پوشیدند. مخصوصاً کودکان جامعه نو می پوشیدند .شور و شوق شب چهارشنبهسوری معمولا کمتر از عید نوروز نبود. مثلاً در تبریز و بیشتر نقاط آذربایجان این شب را با شادمانی و عشق و اشتیاق بیش از عید نوروز برگزار میکردند. در شهر بندر انزلی و همه گیلان این مراسم با شور برگزار میشود. کوزه شکستن یا کوزه پرت کردن به کوچه ها با نیت درد و بلا م تو کوزه بره تو تو کوچه برگزار می شد .این مراسم علاوه بر مشابهت ها، در نقاط مختلف کشور دارای ویژگی های منحصر به فرد نیز بودند. مثلا خراسانی ها در شب چهارشنبه آخر سال آنچه کوزه کهنه در خانه داشتند رامی شکستند و به جای آن کوزه نو می گذاشتند .
پس از مراسم آتش افروزی برای دفع قضا و بلا، مقداری زغال که علامت سیاه بختی است و اندکی نمک که علامت شور چشمی است ،در کوزه سفالینی که قبلاً برای این کار تهیه کرده بودند ،ریخته و هر یک از افراد خانواده یک بار کوزه را دور سر می چرخاندند و نفر آخر حوزه را به بالای بام برد ه و از آنجا به کوچه پرتاب می کرد.سپس می گفت در د و بلای خانه را ریختم تو کوچه . به این طریق سیاه بختی شور چشمی و تنگدستی را از خانه خود دور می ساختند. یا مثلاً در زنجان به شب چهارشنبه سوری بیش از عید اهمیت می دادند .خانه تکانی و شکستن اثاث کهنه قبل از این شب و روز عید از واجبات شمرده می شد .نکته دیگری که به مناسبت چهارشنبه سوری در ایران عمومیت داشت ، رسم آجیل خوری و نیز رسم پخت و پز انواع پلو بود. در این شب در خراسان اهل خانه دور هم جمع میشوند و شادی میکنند و آجیل وشیرینی می خورند. این آجیل که به آجیل چهارشنبه سوری و یا آجیل بی نمک موسوم است .تشکیل می شود ازانجیر کشمش ،خرما،توت خشکه ،فندق ، پسته و بادام خام و امثال آن . معتقد بودند که خوردن آجیل بی نمک در شب چهارشنبه آخر سال شگون دارد .همچنین در خانوادههایی که دارای امکان مالی بیشتربودند. رنگین پلو درست میکردند .این غذا عبارت بود از: رشته پلو عدس پلو زرشک پلو و ماش پلو که مقداری از آن را برای اقوام نزدیک خود مانند دختر نوه و عروس که در خانه دیگری مسکن داشته باشد می فرستادند .
گروه گزارش