انجمن زنان پژوهشگر تاریخ روز سه شنبه ۱ بهمن ۹۸ میز گرد تخصصی با عنوان «عریضه های زنان دوره قاجار و پهلوی» با حضور خانم ها سیمین فصیحی، فاطمه ترکچی،ربابه معتقدی و فرزانه عامری برگزار کرد.
اولین سخنران این برنامه سیمین فصیحی استاد تاریخ دانشگاه الزهرا بودند که چکیده سخنان ایشان در پی می آید:
عریضه ها سند محسوب می شوند و در سندپژوهی مورد توجه و در بعد تاریخ اجتماعی بیشتر مورد استفاده قرار می گیرند.مهترین اسناد تاریخی اسناد سیاسی هستند که بخشی از عریضه ها با تم سیاسی از این جهت هم اهمیت دارند. عریضه ها در ایران تازه یاب هستند در حالی که در دانشگاه های خارج از کشور سال هاست که مورد توجه قرار گرفته اند. رد پای عریضه ها به دوره صفوی برمی گردد اما عرض حال ها به صورت شفاهی بوده که در دوره های مختلف دیوان های مظالم با آن ها سروکار داشتند. اما از دوره قاجار و مشخصا دوره مشروطه عریضه نگاری مشاهده میشود.
عریضه های مکتوب در دوره معاصراهمیت زیادی دارد تا آن جا که پس از مشروطه با مخاطب قرار گرفتن مجلس، کارکرد این نهاد هم تغییر می کند و‌در آن کمیسیون عرایض تشکیل می شود.عریضه ها شاید در بدو امر ساده به نظر بیایند اما به لحاظ شکلی و محتوایی درمناسبات قدرت تأثیرگذارند. .در عریضه ها که توسط قشر ستمدیده جامعه نوشته می شود، از کلمات و واژه های احساسی استفاده میشود تا برانگیزنده باشد.تحول ساختار قدرت در عریضه ها بخوبی نشان داده می شود.عارض معمولا رعیت است که عریضه به مقامات، شاه، مقامات سیاسی بالا و‌یا علما می نویسد.
اما در دوره مشروطه مخاطب نهادها خصوصا مجلس شورای ملی هستند. مناسبات قدرت خود نوعی زبان را به عریضه ها تحمیل می کند. نامه ها رسمی با لحن مؤدبانه و‌گاه پرتکلف و‌در عین حال پراحساس که برانگیزانندگی ایجاد می کند.
اما بعد از مشروطه زبان عرایض تغییر می کند از ستایش و تکلف کاسته میشود اما عجز و‌لابه همچنان در عریضه ها وجود دارد و در عین حال در آن ها شاهد تهدید هم هستیم؛دیالکتیک تمنا و‌تهدید
معمولا چون زنان سواد ندارند عریضه ها را عریضه نویسان می نویسند و به صورت سوم شخص مفرد بدون امضا با اثر انگشت یا مهر. اما آنچه توسط خود زنان نوشته می شود امضا دارد یعنی زن هویت فردی اش را به عنوان سوژه تاریخی مطرح می کند.
عریضه های زنان به نهاد مجلس گاه منجر به تصویب قوانین شده است.
امروزه با دسترسی به این حجم از عریضه های زنان می توان به نوشتن تاریخ زنان مبادرت کرد.
گروه تاریخ