دکتر محمد مصدق فرزند میرزا هدایت وزیر دفتر (در دوران قاجاریه) و ملک تاج خانم “نجم السلطنه) در سال 1261 در تهران متولد گردید.دکتر محمد مصدق از جمله افراد منسوب به خاندان های برجسته کشوری بود.
خانم نجم السلطنه خواهر عبدالحسین فرمانفرما بانویی خیر خواه بوذ که با همت بلند دو ملک آباد شامل باغات وتسهیلات رفاهی را برای رعایا به مساحت در حدود چهار میلیون متر مربع (که از بهترین و حاصلخیز ترین املاک آن بوده است )وقف هزینه بیمارستانی نمود .دکتر مصدق از دوران نوجوانی دارای مرتبه و لقب مصدق السلطنه بود و در ردیف مستوفیان تراز اول قرار داشت.در سن ۱۷ سالگی با همراهی فرمانفرما مستوفی گری خراسان به عهده او واگذار گردید. مصدق در سال ۱۲۸۷ برای ادامه تحصیل به فرانسه رفت و پس از خاتمه به سوئیس رفت و به اخذ درجه دکترای حقوق در دانشگاه نوشاتل نائل آمد.
وی در دوران فعالیتش دارای مشاغل و مناصب متعددی بود. در سن ۳۵ سالگی به معاونت وزارت مالیه و رئیس کل محاسبات رسید. در زمان دولت مشیرالدوله(1919 میلادی) به وزارت عدلیه رسید و سپس به عنوان والی فارس منصوب شد. با کودتای ۱۲۹۹ بنابر درخواست سیدضیاءالدین طباطبایی و موافقت احمدشاه به مرکز فرا خوانده شد. ولی او به تهران نیامد وبه ایل بختیاری پناه برد. از نهم مهرماه تا دوم فروردین ۱۳۰۰در کنار آن ایل زندگی میکرد.. در سال ۱۳۰۰ در کابینه قوام السلطنه با اخذ اختیارات در مجلس شورای ملی برای مدت سه ماه به خدمت در سمت وزیر امور خارجه معرفی شد،اما آن را نپذیرفت. چندی بعد والی آذربایجان شد و سپس مجدداً در کابینه مشیرالدوله از ۲۵ خرداد تا آخر مهر ۳۰۲ 1وزیر امور خارجه شد. بعد از آن به نمایندگی مجلس در دوره ششم انتخاب شد. در این مجلس از جمله کسانی بود که با تغییر سلطنت قاجار در سال ۱۳۰۴ مخالفت ورزید. در اواخر دوران حکومت رضاشاه در سال ۱۳1۹ از طرف شهربانی به مدت11 روزبازداشت شد. سپس به بجنورد تبعید گردید بعد از آن نیزتا پایان دوره حکومت رضاشاه نیز در احمد آباد تحت نظر بود. مجددا در دوره چهاردهم به نمایندگی مجلس شورای ملی در سال 1322 برگزیده شد. در همان مجلس بود که با اعتبار نامه سید ضیاءالدین طباطبایی مخالفت کرد.در دوران نمایندگی مجلس یکی از مهمترین پیشنهادات او ایراد سخنرانی در باره نفت جنوب ،مصادف با تقاضای امتیاز نفت شمال توسط شوروی بود که پیشنهاد یک قانون 3 ماده ای را مطرح کرد. اهم آن منع دولت از مذاکره با خارجی ها در مورد انتقال نفت در سال ۱۳۲۴ بود که در نهایت پرونده امتیاز نفت شمال بسته شد..
در سال ۱۳26 کاندیداهایی برای نخست وزیری در مجلس شورای ملی مطرح شد. اما در مقابل رای تمایل ۵۳ نفر نماینده مجلس به نخست وزیری مصدق ، ۵۴ نفر رای به حکیمی دادند و اونتوانست نخست وزیر شود. وی در سال ۱۳۲۸ جبهه ملی را تشکیل داد. سپس در سال ۱۳۲۸ و به دنبال ترور عبدالحسین هژیر و درگذشت او ،مجددا دکتر مصدق در احمد آباد تحت نظر قرار گرفت. سرانجام دولت دکتر مصدق در مورخ ۱۵ اردیبهشت ۱۳۳۰ توانست از میان ۱۰۲ نفر عده حاضر با کسب ۹۹ رأی موافق رأی اعتماد مجلس را کسب نماید.با کودتای 28 مرداد از نخست وزیری خلع و پس از محاکمه به احمد آباد فرستاده شد و در ۱۴ اسفند ۱۳۴۵ در سن ۸۷ سالگی درگذشت.
گروه تاریخ